Washington Post’taki (WP) haberin başlığı, “Biden: Ermenilerin kitlesel formda öldürülmesi soykırımdı”.
Gazete Biden’ın “soykırım” açıklamasının, Türkiye-ABD bağlarının; S-400 füzeleri, insan hakları ihlalleri, Ankara’nın Suriye ve Lübya’daki müdahaleleri yüzünden gergin olduğu bir devirde yapıldığını hatırlattı.
WP, 1980’de ABD Lideri seçilen ve iki periyot vazife yapan Ronald Reagan’dan bu yana Amerikan Liderlerinin, stratejik değeri yüksek NATO müttefiki Türkiye’yi soğutmamak için “soykırım” tabirini kullanmadıklarına dikkat çekti.
Gazetedeki haberden birtakım satırlar şöyle:
“ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) ile Dışişleri Bakanlığı Avrupa ve Avrasya İşleri Ofisi geçtiğimiz yıllarda, liderlere, “soykırım” tabirini kullanmamaları tarafında tavsiyede bulunuyordu. Lakin Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Rusya’dan S-400 füze savunma sistemi alması, ABD bilhassa de Pentagon yetkililerini öfkelendirdi. Pentagon yetkilileri, bu füzelerin NATO’nun askeri teçhizatıyla uyumlu olmadığını ve ittifakın güvenliği için tehdit oluşturduğunu söylüyor.”
WP’ye konuşan Washington Yakın Doğu Araştırmaları Enstitüsü Türkiye uzmanı Soner Çağaptay ise Türkiye’nin Irak ve Suriye’deki faaliyetleriyle ilgili olarak da Ankara ve Washington ortasında değerli görüş ayrılıklarının olduğunun altını çiziyor ve ekliyor:
“ABD Savunma Bakanlığı, Türkiye’nin en büyük hayranıydı. Artık ise aksisi geçerli.”
‘AMERİKALILAR ERDOĞAN’LA FAZLA SAMİMİ OLMAK İSTEMİYOR’
New York Times’taki (NYT) haberin başlığı, “Biden seleflerinden farklı olarak, Ermenilerin kitlesel biçimde öldürülmelerini soykırım olarak tanımladı”.
Haberde, Biden’ın bu kararıyla, giderek yıpranan Türkiye’yle bağlantıları test etme sinyali verdiği yorumu yapıldı.
Biden idaresinin insan hakları saygılı olunmasını dış siyasetinin temel ögelerinden biri olarak gördüğünü vurgulayan NYT, son açıklamanın da bunu yansıttığı kanısında. Gazete, Biden’ın, stratejik değeri olan bir ülkeyi öfkelendirmemek ve Türkiye’yi Rusya’yla İran’a itmemek isteyen selefi ABD Liderlerinden farklı davrandığına da dikkat çekti.
NYT ayrıyeten Biden’ın vazifeye seçilmesinden bu yana Erdoğan’la ortasına ara koyduğunu ve onu Cuma gününe kadar aramadığını hatırlattı.
Gazeteye konuşan fikir kuruluşu Marshall Fonu’nun Türkiye Yöneticisi Özgür Ünlühisarcıklı’ya nazaran, “Amerikalılar Erdoğan’la uyuşmazlığa düşmek niyetinde değil fakat onunla fazla samimi olmak da istemiyorlar”.
Avrupa Dış İlgiler Kurulu’ndan Aslı Aydıntaşbaş’a nazaran ise Erdoğan, “soykırım” açıklaması nedeniyle, ABD’yle bağlara daha da ziyan vermek istemeyecek:
“Türkiye geçmişte bu mevzuda her türlü tehditte bulunuyordu fakat son vakitlerde müttefiklerin soykırımı tanımasına yönelik siyaseti umursamama istikametinde.”
‘TÜRKİYE BU KERE BÜYÜKELÇİSİNİ GERİ ÇAĞIRMADI’
Los Angeles Times’taki (LAT) haberin başlığı ise “Biden resmen Ermeni Soykırımı’nı tanıdı”.
Gazete Biden’ın dün yaptığı açıklamanın, uzun müddettir “soykırımın tanınması” için mücadale eden Ermeni diasporasını şad ettiğini kaydetti.
LAT, eski ABD Liderleri George W. Bush ve Barack Obama’nın da “Ermeni Soykırımı’nı tanıma” vaadinde bulunduklarını lakin bu kelamlarını yerine getirmeyerek “kitlesel katliam” ya da “kitlesel ölümler” tabirlerini kullandıklarını hatırlattı.
Gazetedeki haberde şu satırlar da yer aldı:
“ABD Lideri Ronald Reagan 1981’de yaptığı açıklamada, katliamlar için soykırım tabirini kullanmıştı. Reagan, ‘Daha evvel Ermeniler, akabinde Kamboçyalılar soykırıma uğradı; öbür pek çok halkın zulme maruz kaldı. Tıpkı bu olaylar üzere, Yahudi Soykırımı’ndan çıkarılacak dersler de asla unutulmamalıdır’ demişti. Lakin bu açıklama temelde Yahudi Soykırımı’na yönelikti.”
“ABD Kongresi, 2019’da Ermeni Soykırımı’nın tanınmasının ülkenin resmi siyaseti olarak açıklanmasına yönelik bir karar aldı. Fakat eski ABD Lideri Donald Trump bu istikamette bir açıklama yapmadı. Erdoğan, ‘Böylesi bir suçlama halkımıza en büyük hakarettir’ dedi. Lakin daha evvel Vatikan ve Almanya’nın aldığı benzeri kararlarda yaptığının tersine, Türkiye’nin Washington Büyükelçisini geri çağırmadı.”
JEFFREY: ER YA DA GEÇ BİR BAŞKAN’IN BUNU YAPACAĞINI BİLİYORDUK
Pazar günleri yayımlanmayan Wall Street Journal (WSJ) gazetesi ise internet sitesindeki haberinde, Biden’ın açıklamasıyla Ermenilere seçim kampanyasında verdiği kelamı yerine getirdiğini yazdı.
WSJ’ye nazaran, birinci defa misyondaki bir ABD Lideri’nin ülkesinin siyasetini belirler halde bu istikamette bir açıklama yapmasının, Türk-Amerikan bağlantılarında gerginliği daha da artırması mümkün.
Biden ABD Lideri seçilmesi sonrası Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı birinci sefer Cuma günü aramış ve Cumartesi günü yapacağı açıklamada “soykırım” sözünü kullanacağını söylemişti.
WSJ’ye konuşan ABD idaresinden üst seviye bir yetkili, Biden’ın kararının, ABD’nin memleketler arası seviyede insan haklarına odaklandığını gösterdiğini kaydetti.
Birebir yetkili, açıklamanın suçlamadan çok kurbanlara yönelik olduğunun da altını çizdi.
Tekrar WSJ’ye konuşan ABD’nin eski Ankara Büyükelçisi James Jeffrey ise “soykırımın tanınması sorununun” ABD idaresinde uzun müddettir tartışıldığını söyledi.
James Jeffrey, Her vakit jeopolitik nedenlerle bunu yapmamamız gerektiğini savunan bizler, er ya da geç bir Başkan’ın bunu yapacağını biliyorduk” dedi.