İçişleri Bakanlığı’nın, toplumsal olaylarda polislerin imajlarının kaydedilmesini yasaklayan genelgesi tartışılırken, Anayasa Mahkemesi’nden, kamera kayıtlarının ehemmiyetine işaret eden bir hak ihlali kararı geldi.
Berkin Elvan’ın vefatıyla ilgili protestolar sırasında polisin kendisini darp ettiği gerekçesiyle yargıya başvuran, fakat sonuç alamayınca Anayasa Mahkemesi’ne ferdî müracaatta bulunan Şadiye Dilan Doğan, kamera kayıtlarının incelenmesi sonucunda haklı bulundu. Anayasa Mahkemesi “eziyet yasağının ihlal edildiğine” oy birliği ile karar verirken, Doğan’a 40 bin 500 TL manevi tazminat ödenmesine hükmetti.
HUKUKSAL SÜREÇ KAMERA MANZARALARI ÜZERİNDEN İŞLEDİ
Şadiye Dilan Doğan, Berkin Elvan’ın başına isabet eden gaz fişeği ile komaya girmesi ve aylar sonra ömrünü yitirmesi ile ilgili düzenlenen protesto şovları sırasında polisin kendisini darp ettiğini, zırhlı polis aracının üzerinden geçtiğini argüman edip kamera manzaraları sunarak polislerden şikayetçi oldu.
Kamera imgeleri; polislerin savunmasına, uzman raporuna, iddianameye, yönetim mahkemesi kararlarına, İçişleri Bakanlığı’nın Anayasa Mahkemesi’ne gönderdiği savunmaya girdi. Manzaraları inceleyen Anayasa Mahkemesi, Doğan hakkında eziyet yasağının ihlal edildiğine oy birliği ile karar verdi.
Anayasa Mahkemesi kararında olayların seyri, sav ve cevaplarla karar hakkında bilgiler açıklandı.
Doğan, Şişli Hamidiye Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nden iki farklı rapor, İstanbul Beykoz Devlet Hastanesi’nden ayağında kırık teşhisi ile 20 gün istirahat raporu aldı.
HATA DUYURUSUNDA, “GÖRÜNTÜLERİ SUNACAĞIM” DEDİ
Doğan, 31 Mart 2014 tarihinde, “yaralanmasına neden olan kolluk görevlilerinden” şikayetçi oldu.
İki polis memuru tarafından darp edildiğini öne süren ve bir polis memurunun kask numarasını da bildiren Doğan, “İleride sunacağımız CD imgelerinde bu durum açıkça görülmektedir” dedi. Doğan, şikayetinde; “Akrep aracı beni görünce tarafını bana gerçek çevirdi ve ayağımın üzerinden geçti, çarptıktan sonra bir mühlet ayağımın üzerinde de bekledi, ileri yahut geri geçmedi” dedi.
SAVCILIK, EMNİYETTEN MANZARALARI İSTEDİ
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı soruşturma başlattı. Savcılık, 4 Nisan 2014 tarihinde, olay anına ait tüm kamera imajlarının gönderilmesini istedi. Savcılık, ayrıyeten; “polis memurlarının açık kimlik bilgilerini, adreslerini, vazife belgelerini” ve “olay anında Shortland aracını kullanan polis memurunun tespiti ile kimlik bilgilerinin bildirilmesini” talep etti.
EMNİYET MOBESE HARİÇ İMGELERİ GÖNDERDİ
İstanbul Emniyet Müdürlüğü, 20 Mayıs 2014 tarihinde, savcılığa; “olayla ilgili olarak arşivde bulunan görüntüleri” gönderdi. 27 Mayıs 2014 tarihinde ise “MOBESE manzaralarının on gün ile otuz gün ortasında tutulması nedeniyle bu manzaralara ulaşılamadığını” bildirdi. 28 Mayıs 2014 ve 21 Ocak 2015 tarihlerinde ise emniyet, kask numarası sorulan polis memuru ile Shortland marka aracın şoförü polis memurunun evrakını” gönderdi.
KASKI KAZARA OBURU ALMIŞ
Savcılık, polislerin sözünü aldı. Doğan’ın kask numarasını verdiği polis memuru, kaskının öbür bir polis memuru tarafından kazara alındığını söyledi.
“İzletilen imajlarda bayana vuran şahsın kendisi olmadığını, bu imajların internette yer aldığını, tüm çalışanın bu manzaraları izlediğini” ve “diğer polisin kaskını ezkaza aldığını, imajlardaki kişinin kendisi olduğunu kabul ettiğini” söyledi.
Kaskı kazara aldığı söz edilen polis ise “Uyarılarımıza küfürle karşılık verip dağılmayınca ben birkaç sefer copla kaba etlerine vurdum. Yürümeye devam ederken müşteki tekrar ardımdan geldi bana küfürler edip tekme attı. Ben de bu yüzden kendisine tekrar vurmak zorunda kaldım” dedi.
POLİS, “GÖRÜNTÜLER YOUTUBE’DA VAR SUNACAĞIM” DEDİ
Savcılık, şikayetçi Doğan’ın sunduğu CD’deki imgeleri gösterdi. Polis, “Görüntülerdeki polis memuru benim lakin bu imajlar eksiktir. Youtube’da da imajlar vardır. Ben bu manzaraları size CD halinde sunacağım” dedi.
Shortland marka aracın şoförü polis ise “Kadının birdenbire Çevik Kuvvet polisine saldırmak için önüne çıktığını” söz etti. “Frene bastığını lakin aracın dört tonluk bir araç olması nedeniyle çabucak duramadığını, bayanın aracın altında kaldığını lakin araçla üzerinden geçmediğini, bayanın kalkarak aracın antenini söktüğünü, kasıtlı olarak çarpmadığını” söyledi.
“KIRIK, ARAÇ ALTINDA KALMA SONUCUNDA OLUŞTU”
Savcılık, İsimli Tıp Kurumu’ndan rapor talep etti. 27 Mayıs 2014 tarihinde düzenlenen raporda, “Sol ayak kırığının araç altında kalma sonucunda oluştuğu” belirtildi.
“ETKİLİ FREN İLE DURDURABİLİRDİ”
Savcılık, 22 Nisan 2014 tarihinde, manzaraları; ekspere gönderdi. Uzman manzaralar üzerinden fotoğraflama yaparak hazırladığı raporda, “Aracın çarpması sonucu bayan şahıs yere düşüyor, olay yerinde bulunanlar bayan şahsı, aracın altından çıkarmaya çalışıyorlar” denildi. Savcılığın talebi üzerine hazırlanan ek eksper raporunda ise “yayanın denetimsiz halde koşması nedeniyle araca çarptığı, lakin yayanın araç şoförünün görüş alanında olması nedeniyle vaktinde tesirli fren yapması halinde aracını durdurabileceği” tabir edildi.
“ARACIN SEYİR ŞERİDİNE GİRMESİ NEDENİYLE ASLİ KUSURLU”
Ek raporda, “Müşteki yaya, araca hakikat denetimsiz formda koşarak aracın seyir şeridine girmesi nedeniyle olayda ağır derece asli kusurlu olduğu, kuşkulu şoförün ise tesirli fren önleminde geç kalarak yayaya aracın sağ ön köşe kısımları ile çarptığından olayda alt seviyede tali kusurlu olduğu” belirtildi.
Savcılık, Doğan’a copla vuran polis hakkında kovuşturmaya yer olmadığına karar verdi. Fakat, Shortland aracı kullanan polis hakkında “taksirle yaralama” suçlamasıyla, 15 Eylül 2015 tarihinde iddianame düzenlendi. Mahkeme, iddianameyi iade etti. Bunun üzerine savcılık, valilikten; polis hakkında valilikten soruşturma açılması için müsaade istedi. Valilik, savcılığın talebini; “polisin rastgele bir kastının olmaması” gerekçesiyle reddetti.
YÖNETİM MAHKEMESİ İMGELER ÜZERİNDEN KARAR VERDİ
Şadiye Dilan Doğan, 20 Ocak 2015 tarihinde İçişleri Bakanlığı’na başvurdu. “Polisin orantısız müdahalesinden doğan maddi ve manevi ziyanının giderilmesini” talep etti. İçişleri Bakanlığı, talebi reddetti. Doğan, bakanlığın ret kararını yönetim mahkemesine taşıdı. Yönetim Mahkemesi, kamera imgelerine dayanarak; “idarenin müdahalesinin yasal hudutlar içinde kaldığı ve müracaatçının kusurlu davranışının bu yaralanmada asli tesire sahip olduğu” gerekçesiyle başvuruyu reddetti. Doğan’ın istinaf başvurusu da 23 Şubat 2018 tarihinde reddedildi.
ANAYASA MAHKEMESİ İMAJLARI İNCELEDİ
Doğan, soruşturma sürecinin farklı basamaklarında; 30 Aralık 2015, 17 Mayıs 2016 ve 11 Nisan 2018 tarihlerinde Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. Anayasa Mahkemesi “savcılık tarafından gönderilen CD/DVD’de kayıtlı görüntüleri” inceledi. İnceleme sonucunda, kararda; şu saptama yapıldı:
“Başvurucu devrilmiş vaziyetteki bir ekmek kulübesinin gerisinde birkaç şahısla birlikte durmakta iken, polis memuru, birliğinden ayrılarak, tek başvura müracaatçının yanına yanlışsız yürümekte ve copla müracaatçının yüz ve sırt bölgesine birkaç sefer vurmaktadır. Bu sırada müracaatçı da tekme ve yumrukla karşılık vermektedir. Bir diğer polis memuru da müracaatçıya copla vurmakta müracaatçı bağırarak ve tam olarak anlaşılamayan kimi şeyler söyleyerek (diğer polisin) peşinden gitmekte, (diğer polis) dönerek tekrar müracaatçının sırt bölgesine birkaç defa copla vurmakta, tekrar gerisini dönüp gitmekte, müracaatçı da (polise) yumruk ve tekme atmaktadır.”
Anayasa Mahkemesi, kamera imgelerinde Shortland marka aracın müracaatçıya çarpma anının görülmediğini lakin aracın durduğu sırada, bir küme insanın müracaatçıya yardım etmek için koştuğunu ve müracaatçının etrafında toplandığını belirledi.
İÇİŞLERİ BAKANLIĞI DA POLİSLERİ İMGELERLE SAVUNDU
Anayasa Mahkemesi, İçişleri Bakanlığı’nın görüşüne başvurdu. Bakanlık, Anayasa Mahkemesi’ne; “başvurucunun da kuşkulu polis memuruna tekme atarak akında bulunduğunun kamera manzaraları ile tespit edildiğini, olayın, heyecanın yükseldiği ve his yoğunluğunun üst düzeyde olduğu bir periyotta yaşandığını” bildirdi.
“EZİYET YASAĞI İHLAL EDİLDİ”
Anayasa Mahkemesi, Doğan’ın üç farklı başvurusunu birleştirerek görüştü ve 7 Nisan 2021 tarihinde “eziyet yasağının ihlal edildiğine” karar verdi.
Anayasa Mahkemesi kararında, “başvurucuya karşı kolluğun güç kullanımının gerekliliğinin ve orantılığının kolluk ünitelerince ortaya konulamadığı” belirtildi.
Kararda, “Ayrıca müracaatçının kendi tavrından ötürü fizikî güce başvurulduğunu düşünmeye sevk edecek bir kanıt soruşturma yahut müracaat belgesine yansımamıştır. Münasebetiyle müracaatçıya yönelik güç kullanımının kaçınılmaz hâle geldiğinin kamu makamlarınca kanıtlanamadığı sonucuna ulaşılmıştır” sözleri kullanıldı.
Kararda, “Somut olay bir bütün olarak değerlendirildiğinde aksiyonun eziyet formunda nitelendirilmesi mümkün görülmüştür” denildi.
Yüksek Mahkeme oy birliğiyle aldığı kararda, Doğan’a 40 bin 500 TL manevi tazminat ödenmesine de hükmetti.