Avrupa Kurulu’nun yasama organı Parlamenter Meclisi AKPM 18 20 Mayıs günlerinde İstanbul ve Escort Üsküdar Ankara’da temas ve incelemelerde bulunmak üzere iki raportörünü gönderiyor Raportörlerin AKPM’nin Türkiye hakkında yürüttüğü kontrol süreci ve Osman Kavala davasına ait görüşmeler yapması öngörülüyor
Kavala’ya ağırlaştırılmış müebbet cezası verilmesinin akabinde Üsküdar Escort gerçekleşecek temaslar Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi’nce başlatılan ihlal süreci açısından da kıymet taşıyor
İngiliz parlamenter John Howell ve Letonyalı parlamenter Boris Cilevis 18 20 Mayıs günlerinde İstanbul ve Ankara’da olacak Üsküdar Escort Bayan
AKPM’nin Türkiye’nin kontrol sürecini yürütmek için atadığı iki raportör 25 Nisan’da sonuçlanan Seyahat Davası kapsamında iş insanı Osman Kavala’ya ağırlaştırılmış müebbet ve öteki yedi sanığa 18’er yıl mahpus cezasının verilmesinin akabinde birinci kere Türkiye’de temaslarda bulunacak
AKPM tarafından araştırma ve bilgi toplama hedefli fact finding mission kapsamında Türkiye’ye gönderilen raportörlerin Adalet Bakanlığı temsilcileri isimli merciler ve cezaevleri ile ilgili üniteler baro ve avukatlar sivil toplum temsilcileri ile bir ortaya gelmesi öngörülüyor Bu incelemelere ait birinci müşahedelerini 24 Mayıs’ta ilgili kurula aktaracak olan gözlemciler daha sonraki devirde AKPM’ye raporlarını sunacak
Raportörlerin ziyareti Ankara ile Strasburg merkezli Avrupa Kurulu ortasındaki ilgilerin çok güçlü bir süreçten geçtiği bir periyotta olması açısından değerli
STRASBOURG’LA İKİ BAŞKA SÜREÇ
Türkiye kurucu üyeleri ortasında olduğu Avrupa Kurulu ile iki farklı külfetli süreçten geçiyor
Birincisi AKPM tarafından 2017’den bu yana sürdürülen siyasi kontrol süreci
Oburu de Türkiye’nin iş insanı Osman Kavala ile ilgili olarak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi AİHM kararlarını uygulamaması nedeniyle kurulun siyasi organı Bakanlar Komitesi tarafından Şubat 2022’de başlatılan ihlal prosedürü
Her iki süreci birbirine bağlayan temel öge Türkiye’nin insan hakları ve demokrasi ile ilgili olarak Avrupa Kurulu üyeliğinden kaynaklanan mecburilik ve taahhütleri onurlandırmaması olarak görülüyor
AKPM Nisan 2017’de yaptığı bir oylama sonucunda Türkiye’ye karşı kontrol prosedürünü başlatmıştı Avrupalı milletvekillerinin büyük çoğunluğunun oyuyla başlatılan prosedürün nedeni olarak Türkiye’nin demokrasi ve insan hakları konusunda önemli gerileme içinde olması ve bilhassa uygulanan harikulâde hal kapsamında önemli insan hakları ihlallerini saptanması olarak gösterilmişti
Türkiye’nin siyasi kontrolden çıkması için yerine getirmesi gereken sekiz şart bulunuyor Şartlar ortasında OHAL’in kaldırılması Meclis iradesini by pass edecek OHAL kararnamelerinin yayımlanmaması kamu görevlilerin kitlesel işten çıkarılmalarının sona erdirilmesi tutuklu siyasetçi ve belediye liderleri ile gazetecilerin hür bırakılması medyanın tabir özgürlüğünün garanti altına alınması ve anayasal değişikliklerle ilgili olarak Venedik Komitesi’nin tavsiyelerinin uygulanması yer alıyordu
OHAL’in sona erdirilmesiyle bu şartlardan kimileri ortadan kalktı lakin geri kalan taleplerle ilgili somut ve manalı adım atılamaması Türkiye’nin siyasi kontrol sürecindeki müddetini uzatan bir öge olarak görülüyor
RESMİ ZİYARET İPTAL EDİLMİŞTİ
Bunun yerine raportörleri daha çok Kavala davasını incelemek üzere Türkiye’ye gönderen AKPM Lideri Tiny Cox iş insanına verilen cezayı şok edici olarak nitelerken Bakanlar Komitesi’nin ihlal prosedürünün işlediği ikazında bulunmuştu
Raportörler yargıyı berbata kullanarak muhalif seslerin kesilmeye çalışıldığını kaydederken bu durumun Türk demokrasisi için önemli bir tehlike oluşturduğunu da kaydetti Bu gelişmeleri gelecek rapora yansıtacak olan raportörlerin görüşlerinin hem kontrol süreci hem de Kavala davası ile ilgili başlatılan ihlal prosedürünü yakından ilgilendireceği öngörülüyor
BAKANLAR KOMİTESİ AİHM KARARINI BEKLİYOR
Türkiye ile Avrupa Kurulu ortasındaki en önemli bahis ise Bakanlar Komitesi tarafından başlatılan ihlal prosedürü
Kurulun siyasi organı pozisyonundaki Bakanlar Komitesi 2 Şubat 2022’de oy çokluğuyla aldığı karar sonrası Osman Kavala davasında AİHM’in aldığı kararı uygulamayan Türkiye’ye yaptırım yolunu açacak olan ihlal prosedürünü başlattı
AİHM Ekim 2017’de anayasal sistemi ve hükümeti ortadan kaldırmak hatalarından ötürü mahpusa atılan Kavala’nın başvurusunu kabul etmiş ve Kavala’nın tutukluğunun Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin 5 1 5 4 ve 18 Unsurlarına muhalif olduğunu saptamıştı Mahkeme Mayıs 2020’de katılaştırdığı karar kapsamında Türkiye’den Osman Kavala’yı derhal özgür bırakma davetinde bulunmuş fakat bu davetler karşılık bulmamıştı
Bakanlar Komitesi ihlal prosedürü uyarınca Türkiye’nin kelam konusu davayla ilgili kararları uygulayıp uygulamadığını AİHM’e sorma kararı almıştı Diplomatik kaynaklar AİHM’in son gelişmeler kapsamında değerlendirmesini 6 aylık bir mühlet içinde tamamlaması ve kararı Bakanlar Komitesi’ne iletmesini beklediklerini kaydediyor
Bakanlar Komitesi AİHM’in ihlal olduğuna ait değerlendirmesi ışığında Türkiye’ye uygulanacak yaptırımı kararlaştıracak Daha evvel ihlal prosedürü Azerbaycan aleyhine işletilmiş lakin Bakü idaresi yaptırım basamağına gelmeden AİHM kararını uygulamıştı Türkiye Kavala’yı hür bırakıp AİHM kararını uygulamazsa ihlal prosedürü kapsamında yaptırıma uygulayacak birinci üye olacak
GELİŞMELER TÜRKİYE’NİN ALEYHİNE
Avrupalı diplomatik kaynaklara nazaran Türkiye’nin Kavala davasındaki tavrı Batı ile son periyottaki olağanlaşma uğraşlarına ve bilhassa Rusya’nın Ukrayna’yı işgal teşebbüsü kapsamında oluşturduğu imaja aksi bir adım Kaynaklar Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi oylamalarında ihlal prosedürü için gerekli üçte iki çoğunluğun sağlandığı tıpkı çoğunluğun yaptırım kararında da görülmesinin sürpriz olmayacağı değerlendirmesini yapıyor
Ukrayna’nın işgal teşebbüsü nedeniyle Avrupa Kurulu’ndan gelen reaksiyonlar üzerine kendisi birlikten ayrılan Rusya’nın akabinde Türkiye’nin de ihlal prosedürü sonucunda üyeliğinin askıya alınması üzere durumun ortaya çıkmasının Ankara’nın imajı açısından büyük bir olumsuzluk yaratacağı da diplomatik kaynaklarca yapılan değerlendirmeler ortasında