İsrail’in Demir Kubbe ismi verilen hava savunma sistemi, bugüne kadar Gazze’den gelen roketlerin savuşturulmasında kıymetli bir rol oynarken, son çatışmalarda ise bu roketlerin kimilerinin bu savunma sistemini aşmayı başardığı görülüyor.
Askeri uzmanlar ve analistler, Gazze’de İsrail’e yönelik roket ve tanksavar füzeleriyle hücum düzenleyen Filistinli kümelerin, taktik değiştirerek Demir Kubbe’yi aşmaya başladığına dikkat çekiyor.
İsrail, Çarşamba sabahı prestijiyle Gazze’den 1000’den fazla roket atıldığını açıkladı. Bu roketlerin yaklaşık 850’sinin Demir Kubbe tarafından imha edildiği yahut İsrail topraklarına düştüğü belirtildi. Açıklamaya nazaran, kalan 200 civarındaki roket de Gazze Şeridi sonları içerisine düştü.
Kimi roketlerin Demir Kubbe tarafından imha edilememiş olması ve can kayıplarına yol açmasına ek olarak atılan bu roketlerin Tel Aviv üzere daha evvel Filistinli kümelerin ulaşamadığı menzillere gitmiş olması da İsrail’de dert yaratan bir öteki öge.
İsrail’in hava savunma sistemi nasıl çalışıyor ve Gazze’den atılan roketler bu sistemi nasıl aşabiliyor?
Demir Kubbe nedir?
Demir Kubbe, İsrail’in geliştirdiği ve yaklaşık 10 yıldır kullandığı hava savunma sisteminin ismi.
Bu sistemi, İsrailli savunma şirketi Rafael ile İsrail devletine ilişkin Hava ve Uzay Endüstrileri kurumu tarafından ortak geliştirildi. Sistemin üretimi İsrail’in kuzeyindeki tesiste yapılıyor.
İsrail basınında yer alan haberlerde, birinci etapta büsbütün ülkenin kendi kaynaklarından karşılanması planlanıyordu. Lakin seri üretime geçilmesinin akabinde ABD’den alınan finansal takviye karşılığında sistem bileşenlerinin yarısı ABD’de üretilmeye başlandı.
ABD’nin İsrail’in füze savunma sistemleri programına yıllık 500 milyon dolar takviye vermesi öngörülüyor. Bu ölçünün 73 milyon dolarlık kısmı de Demir Kubbe programına ayrıldı. ABD ordusu ayrıyeten bu sistemi satın almak için görüşmeler de yürütüyor.
İsrail, Demir Kubbe sistemini 2011 yılında kullanmaya başladı. Bu, İsrail’in farklı menzillerdeki füze akınlarına karşı geliştirdiği üç hava savunma sisteminden birincisini oluşturuyor.
Demir Kubbe, roket, füze ve havan toplu üzere kısa menzilli akınlara karşı kullanılıyor.
Rafael, internet sitesinde Demir Kubbe’yi “etkinliği muharebe ortamında kanıtlanmış dünyanın tek çok gayeli sistemi” olarak tanımlıyor.
İsrail’in öteki hava savunma sistemleri de uçak, insansız hava aracı ve uzun menzilli füzeler üzere orta ve uzun menzilli tehditlere karşı geliştirdiği Davut’un Sapanı, atmosferin en üst katmanlarına kadar ulaşan Ok 2 ve atmosfer dışına çıkabilen Ok 3 olarak sıralanıyor.
Sistem nasıl çalışıyor?
Demir Kubbe, hem gece hem gündüz hem de her türlü hava şartında çalışacak formda tasarlandı.
Demir Kubbe kapsamında tehdidi algılayan radar sistemi yer alıyor. Bu radarlar, gelen roketin ne ölçüde bir tehdit oluşturduğunu tespit ediyor.
Atılan roketin yerleşim yerlerine ya da kıymetli altyapı tesislerine yönelmesi halinde ise bunu imha etmek üzere füze gönderiliyor.
Bu füzeler, taşınabilir üniteler ya da sabit noktalardan ateşlenebiliyor ve bunlar aracılığıyla gelen roket havada imha ediliyor.
Rafael, sistemin yüzde 90 muvaffakiyet oranına sahip olduğunu söylüyor.
İsrael Hayom gazetesinde Mart sonunda yayımlanan bir makalede, Demir Kubbe’nin donanımında bugüne kadar hiçbir değişiklik yapılmadığı lakin yazılımda iyileştirmelere gidildiği belirtildi.
Demir Kubbe, İsrail için ne kadar kıymetli?
Demir Kubbe, İsrail’in bilhassa Gazze’den Hamas ve İslami Cihad tarafından atılan roketlerin can ve mal kaybına yol açmasını engelleme uğraşlarında kıymetli rol oynuyor.
Devir periyot çatışmaların şiddetlendiği bu bölgede, bilhassa İsrail’in güneyinde olağan hayatın devam etmesi ve güvenliğin sağlanmasında kritik kıymet taşıdığı belirtiliyor.
Bu sistemi savunanlar, Demir Kubbe sayesinde İsrail’in kendisine yönelik tehdidi azalttığını ve bilhassa 2010’larda tansiyonun yükseldiği devirlerde bu sayede kara harekatına gerek kalmadığını tabir ediyor.
Fakat, İsrail’in Gazze’den gelen tehditler karşısında bu sisteme fazla güvendiği ve öteki güvenlik artırıcı tedbirlere gereğince kaynak ayırmadığını düşünenler de var.
Bunların başında da roket saldırısı anlarında erken ikaz sisteminin gereğince aktif çalışmaması ve kâfi sayıda sığınak olmaması geliyor.
İsrail’in güneyindeki Aşkelon’da yaşayan Guy Mann, İsrail Ordu Radyosu’na Salı günü yaptığı değerlendirmede, “Evimiz müdafaa altında değil. Bilhassa de ağır roket atışlarının olduğu sırada sokağa çıkıp sığınağa gitmeye çalışmak akıl işi değil. Yalnızca Demir Kubbe’ye ve talihimize güveniyoruz” dedi.
Son tansiyonda Demir Kubbe ne kadar tesirli oluyor?
İsrail ile Filistin ortasında son günlerde Kudüs’te başlayan tansiyon Gazze’ye de sıçradı. Gazze’den İsrail’e yönelik roket akınlarının akabinde İsrail de hava operasyonları düzenlemeye başladı.
Lakin son yıllardan farklı olarak Gazze’den atılan roketlerin İsrail’de can kayıplarına yol açması ve altyapı tesislerine ziyan vermesi Demir Kubbe’nin aktifliğine dair soru işaretlerini beraberinde getirdi.
Birtakım analistler, bu durumu “önemli bir dönüm noktası” olarak nitelendiriyor.
BBC Orta Doğu Muhabiri Yollanda Knell, “Son yıllarda birinci sefer Gazze’den atılan roketler İsrail’de can kayıplarına neden oluyor. Demir Kubbe, roketlerin büyük kısmını imha etmekte başarılı olsa da kimileri gayesi vurdu ve kayıplara yol açtı” dedi.
Hamas’ın birçok “ev yapımı” birkaç yüz dolar bedelindeki roketlerine rağmen Demir Kubbe’de kullanılan savunma füzeleri 20 bin ila 100 bin dolara mal oluyor.
Hamas’ın ucuz roketlerle, gelişmiş savunma sistemini yorduğu ve peşinden gelen roketlerin füze kalkanını bu sayede aşabildiği belirtiliyor.
Gazze’den düzenlenen hücumlarda şu ana kadar 6 İsrailli hayatını kaybetti.
İsrail tarafında dert yaratan bir öteki nokta da atılan roketlerin Kudüs ve Tel Aviv’in dış mahallelerine ulaşabilmiş olması.
Tel Aviv kent merkezinin 8 kilometre güneyinde yer alan Rişon Letziyon bölgesinde bir kişi hayatını kaybetti. Tel Aviv’deki Ben Gurion Havalimanı Salı akşamı süreksiz bir müddetliğine kapatıldı. Pazartesi günü İsrail Parlamentosu (Knesset) da çalışmalarına orta verip tahliye edildi.
Gazze’den atılan roketler neden kayıplara yol açıyor?
Analistler bu durumun iki yıl evvel yaşanan çatışmalar sırasında da görüldüğüne dikkat çekiyor. Bölgede tansiyonun yükseldiği 4-5 Mayıs 2019’da yaşandığını söylüyor.
O devirde iki taraf ortasında tansiyon tekrar artmış ve Gazze’den İsrail’e 700’e yakın roket atılmıştı. Bu roketlerin kimileri yerleşim yerlerine düşmüş, 3 kişi hayatını kaybederken, 130 kişi de yaralanmıştı.
Analistler, tıpkı anda onlarca roket atılması halinde Demir Kubbe’nin de bir noktada kimilerini imha etmekte yetersiz kaldığının görüldüğünü söylüyor.
Demir Kubbe’nin aktifliğiyle ilgili araştırmalar yapan Kanada’daki Brock Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Michael Armstrong, 2019’da bu mevzuyla ilgili yazdığı bir makalede, “1 saatte 117 roket atıldığı görülüyor. Tüm bunların hepsi birebir anda atıldığında tamamını durdurmak imkansız. Lakin bir saatlik vakit dilimine yayılarak fırlatıldıklarında bunlar çok daha kolay imha edilebiliyor” dedi.
Jerusalem Post gazetesinde hususla ilgili yayımlanan bir makalede, 2014’te çatışmalar sırasında Hamas’ın 50 gün içerisinde yaklaşık 4 bin roket attığını ve bu roketler vakte yayıldığı için Demir Kubbe tarafından rahatlıkla imha edildiği belirtildi.
Gazete, İsrailli güvenlik yetkililerinin uzun bir müddettir Lübnan’daki Hizbullah’ın emsal bir taktikle hareket ederek, hava savunma sisteminin tesirini kırmasından tasa ettiğini yazdı.
- İsrail’in hava akınları sonucu Gazze’de 14 çocuğun hayatını kaybettiği açıklandı
- Kudüs’teki gerginlik Türkiye-İsrail olağanlaşma sürecini nasıl tesirler?