Karadeniz Bölgesi’nin en değerli geçim kaynaklarından biri olan fındık, şu günlerde üreticisini kuvvetli bir seçime sürüklüyor. Çiftçi ya ısrarcı olup ziyan edecek ya da fındıktan vazgeçecek.
Fındık üretiminde önder pozisyonunda olan Türkiye, dünya üretiminin yaklaşık yüzde 70’ini, ihracatının da 157 bin ton ile yüzde 82’sini karşılıyor. Bugün üretimi 738 bin 920 hektar alanda yapılan fındıktan her yıl ortalama 2 milyar dolarlık bir döviz getirisiyle ülke iktisadına katkı sağlanıyor. Pekala, bu katkıdan geçim kaynağı fındık olan yaklaşık 400 bin aile ne kadar yararlanabiliyor? Bütün bir yıl boyunca tüm ödemelerini, düğünlerini, derneklerini mahsulün satış yapıldığı eylül ayına nazaran planlayan fındık üreticisi bir de ekonomik krizle uğraşıyor. Üreticilerin gözü kulağı Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) açıklayacağı fındık fiyatlarında.
“MAAŞIMI BİLE YİYOR”
Geçen yıl 22.11 lira olan 1 kilo kabuklu fındıkla 14.5 kilo gübre alabilen çiftçinin, bu yıl tıpkı ölçüdeki gübreyi alabilmesi için TMO tarafından belirlenecek kabuklu fındık fiyatının 110 lira civarında olması gerekiyor.
2022 yılı fiyatlarının şu günlerde fısıltılar halinde dolaşmaya başladığı Karadeniz’de dönemi ziyan etmeden kapatmanın kaygısında olan üreticilerden biri de 67 yaşındaki İsmail Özyürek. Samsun’un Sakarlı Mahal-lesi’nde dedesinden babasına, babasından da kendisine kalan 25 dönümlük fındık bahçesinde “doğduğu günden beri” çalıştığını tabir eden Özyürek, iki evladını büyütüp meslek sahibi yapan fındık için şu günlerde epey telaşlı. Artan gübre, mazot ve günlük emekçi maliyetinin altında ezildiğini söyleyen üretici, “Son iki yıldır bırakın fındığın kendini kurtarmasını, benim emekli maaşımı da yiyor. Seneye de bu türlü giderse istemeye istemeye fındıkla vedalaşacağız” diyor.
Özyürek, bakımını yapamadığı, gübresini atamadığı fındık bahçesi için, “Arazilerimiz bakımsızlıktan hastanelik şu an. Bu durum maalesef mahsulümüzün randımanını de düşürecek” diyor ve kelamlarına şöyle devam ediyor: “Ben her sene hem yazlık hem de kışlık gübre alırdım. Hayatımda birinci kere bu yıl fındığa gübre atamadım. Geçen sene tonu 3 bin lira olan kışlık gübre bu yıl 16 bin lira… Yazlık gübre ise 1500 liradan 8 bin liraya çıktı. Her yıl olduğu üzere bu yıl da fındık ocaklarının taban sürgünlerini ve kısımlarını temizletmemiz gerekti. Bu sene personel çalıştıramadığımız için eşimle birlikte yapabildiğimiz kadarını yaptık. Bahar aylarında ot temizle süreci için yapılması gereken tırpan işçiliğinin yevmiyesi geçen sene 400 lira iken, bu sene üç katına çıkacağı istikametinde söylentiler dolaşıyor. Münasebetiyle bu işi de kendimiz yapmaya çalışacağız.”
“EN AZ 65 LİRA OLMALI”
Fındık çalışanının yevmiye konusuna değinen Özyürek, “Geçen sene bizim bölgede 150 lira olan günlük yevmiye bu yıl 250 liraya çıktı. Bu sene ne gübremiz var ne de emekçiye verecek para… Eşimle toplayabildiğimiz kadarını toplayacağız, toplayamadığımız kısmında kalacak. Zira bu yıl gübre atıp yevmiyeli emekçi çalıştırırsak, fındığın kendini kurtarması için kilosunun en az 65 lira olması gerekiyor; ancak en fazla 35 lira civarında bir meblağ konuşuluyor. Biz bu sene fındıktan ziyan edeceğimizi biliyoruz. Elimizdeki avucumuzdaki banka kredilerinin faizlerine gidiyor. Bizim buralarda, ‘Köylünün karnında kırk bir tane gelecek sene vardır’ derler. Bizde ‘ha bu yıl, ha gelecek yıl’ derken yılları bir bir tüketiyoruz” diyor