Ömürlerini otobanlarda ve sokaklarda çiçek satarak, kâğıt ve çöp toplayarak ya da hurdacılık ve müzisyenlik üzere günübirlik işler yaparak sağlayan Roman yurttaşlar 17 günlük sokağa çıkma kısıtlamasında ne yardım alabildi ne de işlerine devam edebildi. Roman yurttaşların, salgının başından itibaren, konutlarında bilgisayar ya da tablet bulunmayan çocukları da eğitimden büsbütün kopmuş durumda.
“Kâğıt ve çöp topluyoruz, belediye ceza kesiyor. Meskende oturun diyorlar. Meskende oturuyoruz lakin hiçbir yerden bir şey gelmiyor”, “Eve 2 çuval patates yardımı geldi. Patates yemekten çocukların midesi bulandı. Mutfağımız boş. Tüpümüz, yağımız bitti. Makarna ve çorba yemekten bıktık. Ete hasret kaldık.” Romanların, koronavirüs salgını sürecinde yaşadıklarını özetliyor bu kelamlar. Türkiye’de yaşayan Romanların nüfusu ile ilgili resmi bir bilgi bulunmamakla birlikte sayıları milyonlar olarak tabir ediliyor.
İstanbul Küçükbakkalköy’de başlayan kentsel dönüşüm sonrası çıkarıldıkları konutlarından ayrılıp Ümraniye Dudullu’ya yerleşen, burada da yüksek sitelerin ortasında kalmış derme çatma konutlarında hayat savaşı veren Romanlara konuk olduk. Darbuka ve klarnet seslerinin yükseldiği Roman mahallelerini artık derin bir sessizlik kaplamış… Yoksulluk ise baki.
‘MASKE BİLE ALAMIYORUZ’
14 yaşında evlendirilen 9 çocuk sahibi Sultan Çelik (31) çocukluğundan beri çiçek satıyor. Okul çağına gelen çocuklarının hiçbirini şimdi bir okula kaydedememiş. “Mağdur durumdayız. Kimse halimizi görmüyor” diyerek anlatıyor: “Zenginin keyfi gelecek, yoksulun canı çıkacak. Pandemi sürecinde çiçeğe hiç çıkamadık. Besin yardımı yapıldı birkaç sefer, aldık. Lakin bebek maması ve bezi almakta zorlanıyoruz. Şu anda çocuklarımın hiçbiri okula gitmiyor. 2 adedini gönderecektim lakin salgın nedeniyle gönderemedim. Konutta bilgisayar da olmadığı için uzaktan eğitim alamıyorlar. Eşim 2 yıldır iş arıyor lakin bulamıyor. 17 gün bizi konuta kapattılar lakin faturaları kimse düşünmedi. Konutlarımızın de yıkılma ihtimali var. Yıkılırsa çocuklarımızla dışarıdayız. Devlet eşlerimize iş verse, konut yardımında bulunsa bize, kira öder üzere ödesek…”
Konuşmamız sırasında Çelik’in eşi Ayhan Çelik kelama giriyor: “Maske bile alamıyoruz.”
‘OYUMU VERİYORUM AMA!’
6 çocuk sahibi olan Pınar Çelik’in (33) tek kaygısı ise çocuklarının ömürlerinin kendilerininkine benzememesi: “Eşim kâğıt topladığında geçimimizi bir formda sağlıyorduk. Cumhurbaşkanımız sağ olsun yardım açıklaması yaptı ancak biz o yardımlardan yalnızca bir defa alabildik. Biz oyumuzu ona veriyoruz. Fakat işte kırıcı oluyor yardım görememek… Hâlâ ödenmemiş faturalım duruyor. Artık Allah’a el açtık. Bayram geliyor, çocuklarımın üstüne kıyafet almak istiyorum. Eşimin kâğıttan topladığı günlük 15-20 lira. Yeri geliyordu beslenme çantasına bir tek ekmek ve patates kızartmasıyla gönderiyordum çocuğumu okula. Çocuğuma diyorum ki oğlum biz bu duruma düştük ancak bari sen geleceğini kurtar. Allah tekrar de devletimizden razı olsun.”
‘ÇİNGENE DEYİP AŞAĞILIYORLAR’
Orhan Karaçay (33) ve kardeşi Doğan Karaçay (24) işsizlikten yakınıyor. İkisi de Roman olmaları nedeniyle iş bulma konusunda ayrımcılığa uğradıklarını söylüyorlar. Kapanma sürecinden evvel trafikte çiçek satarak en azından kiralarını ödeyebildiklerini anlatan Orhan Karaçay, “Anneler gününde bile çiçek satamadık yasak yüzünden. Bize bu süreçte yalnızca bir çuval patates yardımı verildi” diyor.
Karaçay, çocuklarınız uzatan eğitime katılabiliyorlar mı diye sorduğumuzda ise “Nasıl katılsınlar? Tablet yardımı bile bize uğramadı. Pandeminin başından beri hiç derse giremediler” cevabını verdi.
Doğan Karaçay ise ayrımcılığa uğradığını şu sözlerle anlatıyor: “Roman vatandaşıyız diye bizi aşağılıyorlar, iş vermiyorlar. İş bulmuştum 1 ay sonra ‘Sen Romansın, seni çalıştırmak istemiyoruz dediler. Çingene, deyip aşağılıyorlar.”
MÜZİK DE BÜSBÜTÜN SUSTU
Müzisyen Deniz Burcu (33) ise “En azından süreç bitene kadar yardım bekliyoruz” diyor: “Salgında düğün salonları, sahneler kapanınca biz de iki üç kişi sokaklarda müzik yapıp, müziğimizi duyurmaya çalıştık. Müzik susmasın dedik. Lakin bu tam kapanma süreci bizim için çok daha makûs geçti, sokağa da çıkamaz olduk. Bizim öbür mesleğimiz yok. Bugüne kadar hiç yardım talep etmedik lakin en azından şu süreç geçene kadar en azından bir maaş yardımı bekliyoruz. Sonrasında aslında biz kendi ayaklarımız üzerinde durmasını biliyoruz. Birçok arkadaşımız darbukasını, klarnetini satmak zorunda kaldı. Hiçbir müzisyen bunu yapmak istemez. Birçok arkadaşımız buhrana girdi, üzülüyoruz. Kendi ortamızda birbirimize takviye olmaya çalışıyoruz.”