Evrimimizi anlayabilmek için geçmişimize bakmamız gerekiyor.
Bizden sonra gelecek jenerasyonlar, bilim kurgu sinemalarındaki üzere yüksek teknoloji makineler yüklenmiş, uzuvları tabiatıyla çıkan, gözlerine kamera yerleştirilmiş insan-robot karışımı ‘sayborg’ jenerasyonu mı olacak?
Beşerler, biyolojik ve yapay varlıkların melezine mi dönüşecek? Yoksa, daha kısa ya da daha uzun, daha kilolu mu olacağız? Ya da sanki farklı cilt rengiyle farklı yüz çizgileri, özelliklerine sahip varlıklara mı dönüşeceğiz?
Alışılmış ki bilmiyoruz, lakin bu sorunun cevabını bulmak için insanların bir milyon yıl evvel nasıl göründüğüne bakabiliriz. O periyot ‘homo sapiens’ (insan) yoktu. Bir milyon yıl evvel muhtemelen homo sapien tiplerinin farklı çeşitleri vardı. Bunlara, ‘homo erectus’ (dik insan) ve çağdaş beşerler ile benzerlikler taşıyan lakin neandertallerin anatomisinden daha ilkel yapıya sahip olan ‘Homo heidelbergensis’ (Heidelberg insanı) dahil.
Daha yakın tarihlerde, son 10 bin yıl boyunca insanların ahenk sağlaması gereken büyük değişiklikler oldu. Tarıma bağlı ömür ve mahsuller, bilimin yardımıyla çözdüğümüz birtakım sıhhat sıkıntılarına yol açtı. Örneğin diyabet tedavisinde insülin kullanımı. Görünüş olarak da beşerler daha kilolu, birtakım bölgelerde de daha uzun oldu.
Danimarka Aarhus Üniversitesi biyoinformatik kısmında misyonlu Doç. Dr. Thomas Mailund, bedenimizin daha az güce muhtaçlık duyması için ‘küçülmüş olabileceğimizi’ söylüyor. Nüfusu giderek artan dünyada bunun yararının da görülmüş olabileceğini belirtiyor.
Birçok farklı beşerle birlikte yaşamak da insanların ahenk sağlaması gereken yeni bir şart olarak doğmuştu. Avlandığımız devirlerde beşerler ortası günlük etkileşim kısıtlıydı. Mailund, bu etkileşimleri sağlayabilmek için farklı yollardan evrim geçirebileceğimizi söylüyor. Örneğin insanların isimlerini hatırlamak çok kıymetli bir marifet haline gelebilir.
‘BİYOLOJİ DEĞİL, TEKNOLOJİ MESELESİ’
Teknoloji de burada devreye giriyor. “Beyne takılacak bir implant insanların isimlerini hatırlamamızı sağlayabilir” diyor Mailund ve bunu şöyle anlatıyor:
“Beyinde insanların isimlerini hatırlamamıza yardımcı olan genlerin hangileri olduğunu biliyoruz. Bunları değiştirebiliriz. Kulağa bilim kurgu üzere geliyor. Lakin bunu artık yapabiliriz. İmplant olarak beyne yerleştirebiliriz lakin işe yaramasını sağlayacak irtibatları yapmayı bilmiyoruz. Yakında o da olur lakin şimdilik çok deneysel.”
Mailund, “Bu artık biyoloji problemi değil, teknoloji meselesi” diyor.
Beşerler bedenlerindeki kimi rahatsızları gidermek için, örneğin kalp pili yahut kalça implantı üzere implant kullanıyor. Tahminen de gelecekte implantlar insanların gelişimi için kullanılacak.
Beyin implantları üzere görünüşümüzün bir kesimi olarak görünen alanlara da implant yerleştirilebilir, örneğin farklı renkleri ve görselleri tespit edebilen kameraların bulunduğu yapay gözler.
“Tasarım bebekleri” hepimiz duymuşuzdur. Bilim insanları bir embriyo içindeki genleri değiştirebilecek teknolojiye sahip. Ancak bu tartışmalı bir mevzu ve hiç kimse bir sonraki adımın ne olacağını bilmiyor. Ancak Mailund’a nazaran gelecekte tahminen de birtakım genleri değiştirmemek ‘etik bir sorun olarak’ görülecek.
Bununla birlikte, bir bebeğin özellikleri hakkında tercih yapılması da bir seçenek olarak gelebilir, tahminen de beşerler ebeveynlerinin onların görünmesini istedikleri üzere görünecek.
Bunların hepsi kuramsal problemler lakin demografik trendler bize gelecekte nasıl görüneceğimizle ilgili ipucu verebilir mi?
DEMOGRAFİK TRENDLER NE GÖSTERİYOR?
Ekosistem ve etrafla ilgili bahislerle ilgilenen ‘Grand Challenges in Ecosystems and the Environment’ isimli teşebbüste misyonlu Dr. Jason A. Hodgson şu yorumu yapıyor:
“Bundan bir milyon yıl sonrasını öngörmek büsbütün bir spekülasyon olur. Ancak genetik farklılıklar hakkında bilinenler ile demografik değişimin ilerleyişine dair modellemeleri birleştirerek biyoinformatik aracılığıyla daha yakın geleceği öngörmek natürel ki mümkün.”
Dünya genelinde insanların genom yapılarına dair örneklere sahip olan genetik bilim uzmanları, artık genetik değişimler ve insan nüfusunun yapısına ait gelişmelere dair daha geniş kapsamlı bilgilere sahip.
Genetik varyasyonların nasıl gelişeceğine dair kesin bir öngörüde bulunamıyoruz fakat biyoinformatik alanında uzmanlaşan bilim insanları bir fikir edinebilmek için demografik trendleri inceliyorlar.
Hodgson, kent ve kırsal alanların beşerler için giderek daha çok farklılaşmaya neden olacağını öngörüyor:
“Bütün göç kırsal alanlardan kentlere yanlışsız yapılıyor yani genetik çeşitliliğin kentlerde arttığını, kırsal alanlarda da azaldığını görüyorsunuz. İnsanların yaşadığı çizgiler boyunca farklılaşma görebilirsiniz.”
Dünya geneline nazaran durum değişebilir. Fakat örneğin İngiltere’de kırsal kesitlerde çeşitlilik daha az. Britanya’da uzun vakitler varlık gösteren soylar daha yükte. Kentlerin oluştuğu yerlerde ise göçmen nüfus fazla.
Kimi topluluklar ortasında doğum oranları da farklılık gösteriyor. Örneğin Afrika’da nüfus süratle artıyor; münasebetiyle buralardaki genler de global nüfus düzeyine nazaran daha süratli artıyor. Daha açık ciltli toplulukların yaşadığı bölgelerde doğum oranları daha düşük. Hodgson, cilt renklerine bakıldığında global olarak daha koyu renkli nüfusların artacağı öngörüsünde bulunuyor:
“Koyu tenin global olarak daha açık ciltlilere oranla daha süratli arttığı neredeyse kesin. Bundan birkaç nesil sonrası ortalama bir kişinin şimdikinden daha koyu deri rengine sahip olmasını bekleyebiliriz.”
Pekala ya uzayda neler olabilir? Şayet beşerler Mars’ı sömürge haline getirirse bizim manzaramız nasıl evrimsel dönüşüme uğrayabilir?
Yer çekiminin düşük olmasıyla bedenimizdeki kasların yapısı da değişebilir. Tahminen de kollarımız ve bacaklarımız daha uzun olacak.
Daha soğuk, Buzul Çağı gibisi bir iklimde, neandertaller üzere beden tüylerimiz daha ağır, vücutlarımız daha kilolu olur mu?
Bilmiyoruz. Lakin insanların genetik varyasyonları katiyen artıyor.
Hodgson, dünya genelinde insan genomlarındaki 3,5 milyar baz çiftten her birinin, her yıl en az iki yeni mutasyon geçirdiğini söylüyor. Bu oldukça şaşırtan bir durum. Bundan bir milyon yıl sonra hala tıpkı görünüme sahip olmamızın da neredeyse imkansız olduğunu gösteriyor.