Balıkçılığın deniz ömrü ve okyanuslar üzerindeki tesirini ele alan Netflix belgeseli ağır bir tartışmayı ateşledi.
Belgeseli izleyen birçok kişi artık balık yemeyeceğini söylerken, endüstriyel balıkçılığın boyutlarının kendilerini şoke ettiğini vurguladı.
Kimileriyse, üretimin çok karmaşık bir mevzuyu fazla kolaylaştırdığını ve geçimleri ve beslenmeleri açısından balıkçılığa bağımlı birçok topluluğun aslında sürdürülebilir avlanma prosedürleri kullandığını vurguladı.
Netflix’teki Seaspiracy isimli belgeselde lisana getirilen en önemli savları inceledik.
Sav: Okyanuslar 2048’de çabucak hemen boşalacak
Belgeselin direktörü ve anlatıcısı Ali Tabrizi “Şu andaki balıkçılık düzeyleri devam ederse, 2048’de çabucak hemen boşalmış okyanuslar göreceğiz” diyor.
Bu sav 2006 tarihli bir araştırmadan ve belgeselde New York Times’ın o devir bu araştırmayla ilgili yayımladığı “Balık Çeşitlerinin Global Çöküşünü Gösteren Araştırma” başlıklı haberine atıfta bulunuluyor.
Fakat kelam konusu araştırmanın baş müellifi, o dönemki bulguların artık kimi sonuçlara varılmasında kullanılmasına kuşkuyla yaklaşıyor.
Dalhouise Üniversitesi’nden Prof. Boris Worm BBC’ye yaptığı açıklamada “2006 tarihli araştırma şu an 15 yıllık ve kullanılan bilgilerin birden fazla da 20 yıllık. O günden bu yana birçok bölgede azalan balık nüfusunu artırmak için teşebbüsler arttı” dedi.
Worm, çok avlanma, istenmeyen balıkların yakalanması, hayat alanı kaybı, kirlenme ve iklim değişikliği üzere birçok sorunun devam ettiğini, fakat “verilen hasarı tamir etmek için girişilen sayısız çalışma da olduğunu” vurguladı.
2006 tarihli araştırmada yer verilen argümanlara kuşkuyla yaklaşan uzmanlar da var.
Washington Üniversitesi’nden balıkçılık uzmanı Michael Melnychuk “eldeki bilgilerin çizdiği sonların çok dışında, gerçekçi olmayan, müşahedelerin ötesinde iddialar olduğunu” söylüyor.
Melnychuk ayrıyeten, araştırmanın balıkçılık bilimi toplumunda pek düzgün karşılanmadığını ve bu kestirimin “o vakitten bu yana ısrarla lisana getirildiğini” belirtti.
Dr. Melnychuk “Aşırı avlanma, dünyanın çok sayıda bölgesinde katiyen bir sorun. Fakat balıkçılık idare kurallarının bilimsel ispatlar uyarınca yapıldığı ve düzgün bir biçimde uyulduğu bölgelerde birden fazla balık stokunun durumu iyi” dedi.
Sav: Büyük Okyanus’taki plastiğin yaklaşık yüzde 50’si balık ağları
Belgeseldeki en önemli başlıklardan biri, balıkçılık sanayisinin okyanuslar üzerindeki tesiri ve atılmış balık ağları ve gereçlerinin yol açtığı kirlilik.
Sinemada, Büyük Okyanus Çöp Girdabı’na dikkat çekiliyor. Bu yüzen çöp adasında çok sayıda ağ da bulunuyor.
Belgeselde görüşleri alınan çevreci George Monbiot “Büyük Okyanus Çöp Girdabını sık sık duyuyoruz. Bunun yüzde yüzde 46’sı deniz hayatına plastik pipetlerimizden çok daha ziyanlı olan atılmış balık ağları” diyor.
Atıfta bulunulan araştırmada da bu sonuca varılıyor, lakin biraz bağlam da gerek.
Araştırmanın müellifi Boyan Slat “Balık materyalleri genelde ‘kalın’. Şamandıralara, sepetlere ve ağlara bakın. Bu çöp çok daha yavaş parçalanıyor ve yüzüyor, münasebetiyle Büyük Okyanus Çöp Girdabı’nda yüzmek için en önemli adaylar” diye konuşuyor.
Poşetler ve pipetler üzere “ince” plastikler ise parçalanıp, deniz yatağına gitme eğilimli.
Sav: Plastik pipetler okyanuslardaki plastiğin yalnızca yüzde 0,03’ünü oluşturuyor
Tabrizi, plastik pipetlerin kullanılmasının yasaklanması için yürütülen global kampanyayı “Amazon yağmur ormanlarını, kürdanları boykot yoluyla kurtarmaya çalışmaya” benzetiyor.
Pipetlerin okyanuslardaki plastiğin % 0,03’ünü oluşturduğu istikametindeki istatistik belgeselde yer verilen iki araştırmaya dayandırılıyor. Biri Georgia Üniversitesi’den Jenna Jenbeck’e, başkası de Avustralyalı uzmanlar Denis Hardesty ve Chris Wilcox’a ilişkin.
Prof. Jambeck’in 2015’te yaptığı araştırma, “karadan okyanuslara giren plastik kütlesinin” global ölçekte bir varsayımını sunuyor.
Ve öteki çalışmadaysa, dünya genelindeki kıyı şeritlerinde bulunan pipetlerin ölçüsüne dair bir kestirimde bulunuluyor.
Buradaki bulgular üzerinden bir hesaplama yapılıp, yüzde 0,03 oranına ulaşılmış üzere görünüyor. Bu orana ayrca Bloomberg’de 2018’de yayımlanan bir makalede de yer veriliyor.
Bu bir iddia ve Prof. Jambeck de kimsenin ne kadar pipet bulunduğunu bilmediğini söylüyor, lakin uzmanlar katiyetle atılmış balıkçı ağlarından daha az olduğunda hemfikir.
Prof. Hardesty de pipetlerin kayıp balıkçı materyallerinden daha büyük bir sorun olmadığını, lakin ağların oluşturduğu riskin mutlaka net bir sorun olarak ortada durduğunu vurguluyor.
“Terk edilmiş, kayıp, atıl balıkçı gereçleri kıyılarda ve denizlerdeki çeşitlere kıymetli bir çevresel tehdit oluşturuyor ve bunlara takılma riski konusunda, başka objelerin sindirilmesi riskine kıyasla daha çok şey biliyoruz” diyor.
Tez: Mikro organizmalar, Amazon’dan dört kat daha çok karbondioksit emiyor
Bu argüman, okyanusların global ısınmayla uğraşta oynadığı değerli rolle ilgili.
Fitoplankton ismi verilen mikroskobik organizmalar, tıpkı bitkiler üzere karbondioksit emip, oksijen salıyor.
Belgeselde bir IMF raporuna atıf yapılıyor. Bu raporda “Bunun 1,70 trilyon ağaç, dört Amazon ormanının emdiği karbondioksite eşit olduğunu hesaplıyoruz” deniliyor.
Uzmanlar, sayının hakikat olduğunu hatta az bile olabileceğini söylüyor.
İngiltere’nin Southampton kentindeki Ulusal Oşinagrafi Merkezi’nden Dr. BB Cael “Küresel okyanuslarda fitoplanktonların, Amazon’un dört katı karbondioksit emdiğini söylemek yanlışsız olur” diyor.
Dr. Cael ayrıyeten okyanusların karbonu uzun müddet depolayabildiğini vurguluyor ve “Fitoplanktonların emdiği karbonun bir kısmı derine batıyor ve okyanus yavaş yavaş yüzeye getirene dek asırlarca yıl kalıyor” diye konuşuyor.
Son periyotta yapılan çalışmalar birtakım fitoplankton cinslerinin, karbon emmekte başkalarından daha güzel olduğunu gösteriyor.
2020’de yapılan bir çalışmada fitoplanktonların bahar aylarında ortaya çıkışları takip edildi ve karbon emmekte daha aktif olan büyük çeşitlerin, daha evvel inanılandan çok daha az olduğu tespit edildi.
Oregon State Üniversitesi’nden mikrobiyolog Steve Giovannoni “Bu katiyetle karbon akışları modellemelerini etkileyecek” diyor.
2020’de yayımlanan bir öteki araştırmada da “biyolojik pompa” denilen durum araştırıldı. Biyolojik pompa, planktonların öldüğünde tabana düşerek, karbonu yüzeyden alıp depolamasına verilen isim.
Araştırmanın müellifi Ken Buesseler “Derin okyanuslar bu kadar karbon depolamasaydı, dünya bugünkünden de sıcak olurdu” diyor.