Çocuk ve Genç Psikiyatristi Bengi Semerci, Birleşmiş Milletler Bayan Birimini’nin ÇEZE raporuyla gündeme gelen çocuk yaşta evlilikleri Cumhuriyet’e kıymetlendirdi. Semerci, yasal olmayan bu evliliklerdeki en değerli etkenlerin toplumdaki ataerkil yapı ve ekonomik sıkıntılar olduğuna dikkat çekti. Semerci, çocuk yaşta evliliklerin yarattığı meseleleri ve bu evliliklerin önüne geçilmesi için yapılması gerekenleri sıraladı.
Birleşmiş Milletler Bayan Ünitesi’nin hazırladığı, ‘Türkiye’de çocuk yaşta erken ve zorla evliliklere (ÇEZE) ait erkek algısı’ başlıklı raporda iştirakçilerin yüzde 18.1’i ‘çocuk yaşta evliliğin bir cezası olmaması gerektiğini’ savundu. İştirakçiler, 15-18 yaş aralığında kız çocukların tercihlerine kıymetli ölçüde ‘ailesinin karar vermesi gerektiğini’ söyledi.
“TÜRKİYE’DE ÇOCUK YAŞTA EVLİLİKLERİN 25 YILI” RAPORU
Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu, UNFPA Türkiye’nin yayınladığı 1993-2018 yıllarını irdeleyen “Türkiye’de Çocuk Yaşta Evliliklerin 25 Yılı” raporu Türkiye’de şu anda 18-45 yaş ortasındaki her 5 bayandan 1’inin çocuk yaşta evlendiğini ortaya koydu. Çocuk yaşta evlenen her 3 bayandan biri yeniden çocuk yaşta anne oldu. Çocuk yaşta evliliğe maruz kalmış her 5 bayandan 1’inin eşi kendisinden en az 10 yaş büyük. Rapora nazaran son 10 yılda çocuk yaşta evliliklerin bilhassa fakir hanelerde arttığı görüldü. 20-24 yaş kümesinde, 18 yaşından evvel yapılan evliliklerin yüzde 71’inde evvel dini nikâh yapıldı. Raporda çocuk yaşta evlenen ve eğitim seviyesi düşük olan kız çocuklarının hayatlarının ilerleyen periyotlarda istihdama iştirak oranlarının düşüklüğü de gözlendi.
TOPLUMSAL GELİŞİM VE EKONOMİK SIKINTILAR
Cumhuriyet’e konuşan Çocuk ve Genç Psikiyatristi Prof. Dr. Bengi Semerci, çocuk yaşta evliliklerin kökeninde yatan sebepleri ve çocuklarda yarattığı meseleleri lisana getirdi. Semerci çocuk yaşta evlilikleri şöyle anlattı: 18 yaşından küçük taraflar ortasında gerçekleştirilen tüm evlilikler “Çocuk Evlilikleri”dir. Erken evlilik, hatta “çocuk yaşta” gerçek bir tanımlama değildir, bu çocuk evliliğidir. Bu evlilikler yasal olarak da geçerli değildir. Ataerkil yapı, toplumun gelişmesinde olan meseleler ve ekonomik meseleler en kıymetli etkenlerdir. Burada muhakkak bahisler ortasındaki farkı tespit etmek gerekir.
1- Her ikisi de çocuk olan şahısların aileler tarafında imam nikahı ile evlendirilmesi (yaşıtlar ortası, en çok 1-2 yaş fark olan). Bunların bir kısmı 16-18 ortası mahkeme kararı ile aileler tarafından resmi olarak da evlendirilebiliyorlar.
2. Çocuk olan kız çocuklarının aileleri tarafından erişkin bireylerle evlendirilmeleri.
Birincisi yani yaşıtlar ortası yapılan çocuk evlilikleri her iki çocuk içinde sakıncaları olan, ayrıyeten dünyaya gelen bebekler ve toplum içinde sıkıntılara neden olan evliliklerdir. İkincisi ise bir erişkinin çocukla cinsel bağlantısıdır ki bu cinsel istismardır.
“EVLİLİK İSMİ ALTINDA CİNSEL İSTİSMAR”
Semerci, tecavüz affı yasa tasarı bilinen Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) tekraren gündeme getirilen “cinsel istismar” cürümlerine ait kanun önergesi hakkında konuştu. Semerci, çocukların evlilik ismi altında cinsel istismara uğradıklarını şu sözlerle kaydetti: Meclise getirilen yasa tasarısı, anlattığımız iki unsurdaki ayrımı bu ayrımı yapmamakta, böylelikle çocuk istismarına yol açabilecek bir düzenleme getirme riski taşımaktadır. Kısaca eski TCK olan “Tecavüzcü ile evlenme” hususunun geri gelmesi ve çocuğa cinsel istismarda bulunanların değil, evlilik ismi altında istismara uğrayan çocuklarınn ömür uzunluğu istismarcı ile yaşamaya mahkum edilmesi manasını taşımaktadır.
“FİZİKSEL ŞİDDET, CİNSEL ŞİDDET, BEBEK VEFATLARI ARTIYOR”
Prof. Dr. Semerci, çocukların, fizikî, fizyolojik ve ruhsal manada sorumlularının gelişmeden evvel evlendirilmesinin getireceği meseleleri şöyle sıraladı:
• Evlilik, okul çağında bir çocuğu kaç yaşında olursa olsun bir “yetişkin” rolüne sokmaktadır.
• Ergenlik, çocukların toplumsal maharetleri edinmenin yanında, kimlik oluşumunun gerçekleştiği bir periyottur ve bu devirden evvel ve bu periyot müddetince çocukların evlendirilmesi sağlıklı kimlik oluşumunu engelleyebilecek değerli bir risk faktörü olarak karşımıza çıkmaktadır.
• Ergenlikten yetişkinliğe geçiş sürecinde formal eğitim kıymetli bir rol oynar. Bundan yoksun kalan bireylerde bu geçişte sorunlar ortaya çıkmaktadır.
• Evlilikle çocuğun bilişsel ve toplumsal gelişimi, olağan gelişim basamakları engellendiği için (eğitim, çalışma, yakın ilgiler, evlilik vb.) sekteye uğrar.
• Ayrıyeten her çocuk evliliğinin birebir vakitte nitelikli çocuk cinsel istismarı olduğu düşünüldüğünde, cinsel istismara uğrayan çocuklarda ruhsal bozukluk görülme oranı yüzde 60’ın üzerindedir.
• Kimlik sıkıntıları, kısıtlı özerklik, düşük benlik hürmeti, depresyon ve intihar oranları artar.
• Bu kız çocukları başka yaş kümelerindeki bayanlara nazaran fizikî şiddete iki kat, cinsel şiddete ise üç kat daha fazla maruz kalmaktadırlar.
• Çocuk evlilikleri sonrası doğan bebeklerde, ergen annelerin doğurduğu bebeklerde,
prematurite, düşük doğum tartısı, Ani Bebek Vefatı Sendromu (SIDS), doğumsal malformasyonlar, kazalar, zehirlenme ve mevt oranları artmıştır.
ÇOCUK YAŞTA EVLİLİKLERİ ÖNLEMEK İÇİN GEREKENLER
Semerci, çocuk yaşta evliliklerin önlenmesinde yapılması gerekenleri anlatarak kelamlarını sonlandırdı:
1. Çalışmalar bize gösteriyor ki: 2 kız ergenin liseyi bitirmesini sağlarsak, 1 çocuk evliliğini önlemiş oluyoruz.
2. 4 hane geliri artırılırsa 1 çocuk evliliği önleniyor.
3. 7 anne yahut 7 babaya yalnızca okuma yazma öğretilmesi yahut ilköğretim seviyesinde eğitim sağlanması ile 1 çocuk evliliği önleniyor.
4. Kız çocuklarının bilgi, maharet ve dayanakları arttırılarak çocuk yaşta evliliklere karşı tedbir alınabilir.
5. Kendileri, dış dünya ve varolan seçenekleri hakkında bilgilendirilerek, toplumsal ve ekonomik bağımlılıklarından kurtulmak ismine hareket etmeleri sağlanmalıdır.