Tedbirler kapsamında uygulanan kapalılık halinin “şiddeti tetiklediğini” aktaran Şekerci, cezaevindeki çocuklara ait sorularımızı yanıtladı.
– Annesiyle ya da rastgele bir hata nedeniyle cezaevinde kalan çocukların yaşadığı ıstıraplar neler?
Öncelikle hapishaneler, çocuk olmanın ve çocuk gelişiminin tabiatına aykırı olmasından kaynaklı ağır sonuçlar doğurmaktadır. 0-6 yaş ortası çocuklar annelerinin tutulma şartlarından direkt etkilenmektedir. Bu şartların kıymetlendirilmesi, annenin bir bayan hapishanesinde mi yoksa bayan hapishanesinin çocuk koğuşunda mı tutulduğu sorusuyla başlar, o hapishanede çocuğun gündüzleri vakit geçirebileceği kreş-anaokulu olup olmamasıyla devam eder…
Öncelikli kural çocukların çocuk hapishanelerinde, istisnai olarak yetişkin hapishanelerinin çocuk koğuşlarında tutulmasıdır. Yetişkin hapishanesinin çocuk koğuşlarında kalan 12 – 18 yaş ortası çocuklar için ise hapsedilme şartları daha ağır.Yetişkin hapishanelerinin çocuk koğuşları için gelişimsel kurs ve etkinlikler çok çok daha az sayıdayken çocuk hapishanelerinde bunlar daha yapılandırılmış, tahminen müfredata sokulmuş halde uygulanır. Bunlar dışında elbette eğitime, sıhhate erişim, kendini tabir edebilme hürriyeti üzere tüm haklar için infaz sisteminin ve uygulamalarının yarattığı dezavantajlar mevcut.
‘TAHLİYE EDİLMELERİ GEREKİYOR’
– Çocukların yaşadığı bu kuvvetli sürece bir de pandemi tedbirleri eklendi. Koronavirüs, cezaevindeki çocukları nasıl etkiledi?
Bugün ülkedeki çabucak hemen tüm çocukların eğitime erişimleriyle ilgili önemli sıkıntılar gündeme getirilirken ve tahlil gereksinimi hâlâ devam ederken hapishanelerde çocukların akademik takviyeye erişebileceği ve okulla bağlarının güçlendirileceği bir sistem, yasal olarak da öngörülmüş ve yapılandırılmış değil. Salgının başlarında hapishanelerde aile görüşleri tümden kaldırılmışken telefonla görüş hakkı kapalı hapishaneler için 10 dakikadan 20 dakikaya çıkarıldı. Daha sonra aile görüşleri sadece kapalı görüş halinde daha seyrek bir dönemle tekrar başladı. Kontrol düzeneklerinin ziyaretleri minimize edildi. Halihazırda birtakım hapishanelerin salgına dikkat ederek ortak alanda koğuş aktiflikleri yapmaya başladığına ait transferler alıyoruz ancak doğal bunun da öngörülmüş bir standardı yok. Kapalılık halinin şiddeti tetiklediği gerçeği de göz önüne alındığında tedbirlerin yarattığı tecritin çocuğun üstün faydasını korumaktan uzaklaştığı telaşı, bir müddettir lisana getirdiğimiz bir husus. Kapalılık halinin tüm mahpuslarda yarattığı zorluğa ek olarak 0-6 yaş ortasındaki çocuklar dışarıdaki yakına teslim edilirse anne dışarıdaki çocuğu yanına alamıyor.
– Yaşanan bu ihlallerin önüne geçmek için CİSST’in tavsiyeleri neler?
Öncelikle pandemiden bağımsız olarak çocukların hapsedilmemesini savunuyoruz. Pandemiyle ilişkili olarak yeniden tahliye gerekliliğini vurgulamak gerekiyor. Hem salgın riski hem de tecrit tesiri çocukların tahliye edilerek emniyetli ömür alanlarına gönderilmesi gerektiğini bize gösteriyor. Pandemi olsun olmasın bir çocuğun tutuklanması başvurulacak son formül olmalıdır ve en kısa müddetle uygulanmalıdır. Anneleriyle tutulan çocuklar için annelerin infaz erteleme talepleri, çocuğun üstün faydası da dikkate alınarak yerine getirilmelidir. Akut olarak alınması gereken tedbirler ise tutulma kaidelerinin düzgünleştirilmesidir. Tecrit tesirini azaltacak, çocukların fizikî ve ruhsal sıhhatlerinin bütüncül olarak korunmasını sağlayacak adımlar atılmalıdır.