Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Habertürk televizyonunda Bilişim Vadisi‘nden katıldığı canlı yayında gazetecilerin sorularını yanıtladı.
“VİRÜS ÜLKEMİZE GELMEDEN ÇALIŞMALARA BAŞLADIK”
Varank, birtakım bilim insanlarının Türkiye’de aşı geliştirmeye yönelik altyapı ve insan kaynağı bulunduğunu ve kâfi takviyeyle Covid-19’a karşı aşı geliştirebileceklerini söylediklerini aktardı.
TÜBİTAK çatısı altında “COVID-19 Türkiye Platformu”nu kurduklarını hatırlatan Varank, burada bilim insanlarından uzun mühletlere yaymadan kısa müddette sonuç alınabilecek aşı ve ilaç çalışmalarını yapmalarını istediklerini kaydetti.
Varank, platform altında 7 farklı aşı geliştirme çalışması başladığını belirterek, şöyle konuştu:
“Bunların ortasında VLP denilen virüs gibisi parçacıklara dayalı inovatif ve dünyada şu anda 4 ülkede insan çalışmasına geçilmiş benim de gönüllüsü olduğum aşı çalışması var. İnaktif, mRNA ve adenovirüs dediğimiz aşı çalışmaları da var. VLP aşısı insan denemelerine başladı, Faz-1 çalışmalarında sona yaklaşıyoruz. İnaktif aşıda da Osman Erganiş Hoca’mız insan denemelerine yeni başladı. Türkiye’nin farklı üniversitelerinde desteklenen çalışmalar var. İnaktif aşı adayı Kayseri’de çalışılıyor, onlar Faz-2 çalışmasının sonuna gelmiş durumdalar.”
“TÜRKİYE’DE UNUTULMUŞ BİR TECRÜBEYİ AYAĞA KALDIRMAK İÇİN ÇALIŞIYORUZ”
Türkiye’de en son 1998’de aşı üretildiği bilgisini veren Varank, dünyada GMP denilen katı standartların uygulanmaya başlandığını, altyapı ve teknolojilerin buna nazaran güncellenmesi gerektiğini anlattı.
VLP aşı çalışmasında başarılı olunursa dünyaya “Aşımızın aktifliği ile koruyuculuğu çok daha âlâ ve uygun kurallarda üretilebilir” denilebileceğini lisana getiren Varank, “Eğer her şey başarılı olursa sonbaharda VLP teknolojisindeki aşımızı elimize alabiliriz diye düşünüyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
Varank, Kovid-19 ile uğraşın yolunun aşılamadan geçtiğine dikkati çekerek, “Vatandaşlarımıza şu çağrıyı yapmış olalım, şayet aşıya erişiminiz varsa lütfen aşınızı yaptırın. Dünyada şu anda aşılanan insanlara ve aşıya erişimi olmayan görece yoksul ülkelere baktığınızda, siz bu teknolojiyle bir aşı geliştirirseniz sene sonunda aşınızı elinize alırsanız hem kendi vatandaşlarınıza bunu kullanabilirsiniz hem de dünyaya şifa olacak bir teknolojiyi geliştirmiş olursunuz.” sözlerini kullandı.
“BİONTECH İLE DAİMA İRTİBAT HALİNDEYİZ”
Türkiye’de özel dal firmalarının Rusya’nın aşısını üretmek konusunda muahedeye vardığını hatırlatan Varank, BioNTech firmasından Prof. Dr. Uğur Şahin ile daima bağlantı halinde olduklarını ve kendisine Türkiye’de ortak üretim teklif ettiklerini söyledi.
Varank, Uğur Şahin’in şu anda kendi üretim tesislerindeki kapasiteyi artırmaya ağırlaştığını belirterek, şöyle devam etti:
“Ancak kendisinin Türkiye’de çalışma yapma isteği var. Bilhassa kanser araştırmalarıyla ilgili Türkiye’ye gelmek istiyor. Bizim kendilerine sunabileceğimiz imkanlardan ayrıntılı bir biçimde Hasan Mandal Hoca’mız (TÜBİTAK Başkanı) bahsetti. Şu an prestijiyle ortak üretim gündemde değil ancak Uğur Hoca’nın gelme isteği gündemde. Biz kendisiyle de geldiğinde görüşmek, birlikte kanser araştırmalarında çalışma yapmak istiyoruz.”
“AŞIDA İSTEKLİ OLMAYI ÇOK ÖNEMSİYORUM”
Teşvik sistemi ve Ar-Ge ekosistemiyle özel bölüme büyük takviyeler verdiklerini vurgulayan Varank, bundan sonraki periyotta Türkiye’nin aşıyla ilgili rastgele bir faaliyet yapması gerekirse kısa müddetlerde kendi aşılarını üretebileceğine dikkati çekti.
Varank, VLP çalışmasının gelecek ay başlaması planlanan Faz-2 çalışmasında İngiliz mutasyonuna nazaran tasarlanan aşı adayının kullanılacağı bilgisini verdi.
VLP aşısına istekli olma sürecini de anlatan Varank, “Bir faz çalışmasında istekli olabilmeniz için aşı yaptırmamış, bedende antikor geliştirmemiş ve PCR sonucunun negatif olması lazım. Bu kaideleri taşıdığım için istekli olabildim. Hocalarımıza kelam vermiştim. İstekli olmayı da çok önemsiyorum. Şayet ulusal ve yerli aşı geliştirme çalışmasından bahsediyorsak gönüllülere muhtaçlığımız var. Bu aşıları beşerler üzerinde demeniz lazım ki seri üretime geçebilesiniz.” dedi.
Varank, geçen yıl firmaların üstün çabalarıyla 14 günde seri üretim bandından indirilen yerli ağır bakım teneffüs aygıtına değinerek, şu tabirleri kullandı:
“Bu aygıt Türkiye’de ağır bir biçimde kullanılıyor. Dünyanın dört bir yanına ihracat yapılıyor. Tıpkı arkadaşlarımız Türkiye’de daha evvel üretilmeyen yüksek akımlı oksijen aygıtını da tasarlamışlar, bu cihazımızı da şu anda hastanelerimizde kullanıyoruz. Türkiye’nin kabiliyetlerinin geldiği noktayı görme açısından bunlar değerli örnekler.”
“KRİPTO VARLIKLARLA İLGİLİ RAPOR ÇIKARACAĞIZ”
Varank, rutin işler yerine geleceğe yatırım yapmanın ehemmiyetine işaret ederek, “Milli Teknoloji Atağı mottosuyla geleceğin teknolojilerini yalnızca kullanan değil, geliştiren, üreten ve satan, kendi ayakları üstünde duran bir ülke olmak istiyoruz ve bunu da başaracağımıza inanıyoruz.” değerlendirmesini yaptı.
Kripto varlıklara ait soru üzerine Varank, şunları söyledi:
“Kripto paralar blokzincir teknolojisiyle üretilmiş eserler ancak bunun bir de borsa tarafı var. Kripto varlıklara kuşkuyla yaklaştım, bu benim şahsî görüşüm, hükümetimizin bir siyaseti değil. Kripto varlıklar farklı bir yatırım aracı olarak algılanmaya başlandı fakat bunun yanında blokzincir teknolojisini kullanarak da çok farklı uygulamaları yapabileceğimiz bir dünyaya geldik. Bu işin borsası dediğimizde orada dikkatli olmak gerekiyor. TCMB kripto paraların alışverişte kullanılmamasıyla ilgili vatandaşlarımızı müdafaaya dönük bir bildirim yayımladı. Dünyada birçok ülke kripto paralara soru işaretiyle yaklaşıyor zira denetimsiz bir alan. Kripto varlıklarla ilgili kesinlikle bir düzenleme yapılması gerekiyor, şu anda çalışmalar sürüyor.”
“USULSÜZLÜKLE DAĞITILMA ÜZERE BİR DURUM YOK”
Muhalefetin Merkez Bankası rezervlerine yönelik “128 milyar dolar” tezlerine yönelik soru üzerine de Varank, şunları kaydetti:
“Cumhurbaşkanımızın küme toplantısında yaptığı konuşma başlarda tüm soru işaretlerini giderecek biçimde tüm ayrıntılarıyla mevzuyu anlatıyordu. Hazine ve Maliye Bakanımız, Merkez Bankası Liderimiz, öbür arkadaşlarımız teknik taraflarıyla yanıtlarını verdiler. Burada 128 milyar dolarlık varlığın uçup gitmesi, birilerine usulsüzlükle dağıtılması üzere bir durum yok. TCMB, paylarının büyük çoğunluğu Hazineye ilişkin bir anonim şirket. Her türlü türel kontrole tabi. Milletlerarası standartlardaki kontrol kuruluşlarının da bilgilerini incelediği bir anonim şirket. Pandemiyle tüm dünyada sistemlerin altüst olduğu bir periyot yaşadık. Tüm ülkelerde nakdî genişlemeler oldu. Türkiye’de de vatandaşlarımızın elini rahatlatacak formda mali genişleme oldu. Münasebetiyle piyasaların döviz muhtaçlığı hasıl oldu. Piyasanın döviz muhtaçlığına yönelik de TCMB büsbütün yasal yollarda süreçler yapmıştır. Burada yanlış bir süreç ve kimseyi ziyana sokma durumu yoktur.”
“İNSANSIZ SAVAŞ UÇAĞI, SAVAŞAN İHA KONSEPTİNİ BİZ TÜRKİYE’DE GELİŞTİRMEK İSTİYORUZ”
F-35’lerin kıymetli kabiliyetleri bulunduğunu lakin çok kıymetli bir uçak olduğunu söz eden Varank, “Bunun yalnızca alıcısı değil, F-35 Programı’nın bir ortağıydık. Motor kesimleri da dahil olmak üzere bine yakın modülünü Türkiye üretiyordu. Hukuksal olarak bir boşluğa düşmemek için kendi taahhütlerimizi son güne kadar yerine getirdik. Tek üretici olduğumuz kesimler vardı. Programdan çıkmamızla birlikte uçağın maliyetlerinde bir artış oldu, yeni tedarikçiler bulmak zorunda kaldılar.” diye konuştu.
Varank, Türkiye’de Ulusal Muharip Uçak Projesi’nin yürütüldüğünü ve buna yönelik çalışmaların büyük uğraşla sürdürdüğünü söyledi.
Geleceğin teknolojilerinin değerine işaret eden Varank, şu değerlendirmede bulundu:
“Dünya artık otonom, insansız uçaklara gerçek gidiyor. İnsansız savaş uçağı, savaşan İHA konseptini biz Türkiye’de geliştirmek istiyoruz. Bu projeyi Baykar ile başlatmış olduk, onların kendilerine koyduğu maksatlar var. Tahminen bundan 5-10 yıl sonra 5’inci jenerasyon savaş uçaklarının artık kullanışlı olmadığını, insansız sistemlere dünyanın dönmesi gerektiğini konuşacağız, bütün dünya bizi takip etmeye başlayacak. Biz yaptığımız bütün işlerde kesinlikle geleceği hedeflemeliyiz. Aslında F-35 Programı ile üretim tesislerimiz değerli kabiliyetler elde etti. Hem kendi Muharip Uçak Projemizi devam ettireceğiz, bunun yanında alternatif savaşan İHA projeleriyle de dünyaya yeni bir vizyon koyacağız.”
“TÜRKİYE TARİHİNDE BİR SOYKIRIM GERÇEKLEŞMEDİ”
Varank, ABD Lideri Joe Biden’ın kelamda Ermeni soykırımı argümanlarına yönelik açıklamalarını kabul etmediklerini vurgulayarak, bu bahiste en başından beri şeffaf bir siyaset uyguladıklarını lisana getirdi.
Soykırım probleminin bir mahkemenin karar vermesi gereken teknik bir bahis olduğuna dikkati çeken Varank, Birinci Dünya Savaşı atmosferinde yaşanan olayların soykırım olarak nitelendirilmesinin hakikat olmadığını bildirdi.
Varank, Türkiye tarihinde bir soykırım gerçekleşmediğini belirterek, şöyle konuştu:
“Ermenistan, Karabağ’da Azerbaycan topraklarını 30 yıl işgal etti. Bu işgali Azerbaycan başarılı bir biçimde sona erdirdi. Burada da en büyük takviyesi Türkiye’den aldı. Artık muhalefete soruyorum, 30 yıllık Karabağ işgali Türkiye’nin dayanağıyla bitirildiğine nazaran, ABD bizi taltif mi edecekti? Alışılmış ki aleyhimize açıklamalar yapacaktı. Biz kendi bağımsız memleketler arası bağlar siyasetimizi yürüttüğümüz için ülkeler ortasında muvazaalar çıkabilir. ABD’nin suyuna gitseydik tahminen bu açıklamalar olmazdı.”
Türkiye’nin Rusya’dan uçak alıp almayacağına yönelik soru üzerine Varank, “Hava Kuvvetlerinin muhtaçlıkları doğrultusunda bir uçak nerede varsa, ulusal güvenliğimiz neyi gerektiriyorsa ‘Şu ne demiş, bu ne demiş?’ diye düşünmeden menfaatlerimiz doğrultusunda planlamalarımızı yapıp, adımlarımızı atıyoruz. Bir havacılık fuarında Rusya’nın uçaklarını Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, Cumhurbaşkanı’mıza gösterdi ancak burada resmi bir görüşme var ya da yok bunun spekülasyonunu yapmak hakikat değil.” tabirlerini kullandı.
“ELEKTRİKLİ ARABADA ÖNÜMÜZE BÜYÜK BİR PAZAR AÇILIYOR”
Arabanın 2022’de seri üretim bandından ineceğini ilan ettiklerini lisana getiren Varank, “Şu anda planlandığı formda süreçler devam ediyor, fabrika inşaatı sürüyor, makine siparişleri yapıldı. Pil konusunda memleketler arası iş birliğiyle ilgili mutabakat imzalandı.” bilgilerini verdi.
Varank, arabanın piyasaya yüzde 50’nin üzerinde yerlilik oranıyla çıkacağını, sonraki süreçte örneğin pilin de Türkiye’de üretilmesiyle bu oranın daha da artacağını söz etti.
Türkiye’nin Arabası Projesi’nin irtibat, sensör teknolojileri ve IoT’nin gelişmesiyle birlikte yanlışsız vakitte atılmış bir adım olduğunu vurgulayan Varank, TOGG ile fikri mülkiyet haklarının büsbütün Türkiye’ye ilişkin bir araba üretilecek olmasının kıymetine işaret etti.
Varank, Yeşil Mutabakat ile etrafa yönelik hassasiyetin arttığına dikkati çekerek, “2030’da tahminen Avrupa’da içten yanmalı motorlu araçlara müsaade edilmeyecek. Hasebiyle elektrikli araba konusunda önümüze çok büyük bir pazar açılıyor.” dedi.