(Tartışmaya katılanlar: Nilüfer Andıç, Şükran Dilidüzgün, Berk Göğtepe, Kazım Gündoğan, Ayşe Hattatoğlu, Nurten Kum, Nihal Kuyumcu, Tijen Savaşkan, Şükran Ağartan Şahin, Esra Ülger, Nurhan Tekerek, Seval Talu)
Sevilerek izlenen Sadakatsiz dizisi üzerinde toplumsal medyada başlattığımız tartışmada bayanın toplumdaki pozisyonu ve bayan erkek ilgileri üzerine müşahedeleri yayınlıyoruz. Gayemiz hem dizilere eleştirel bir yaklaşımın yollarını açmak hem de toplumsal cinsiyet alanında bir farkındalığın oluşmasını sağlamak.
Sadakatsiz dizisinde iki bayan ortasındaki bir erkeğin hikayesi anlatılır. Karısını aldatan adam (Volkan) karısından (Asya) ayrılıp aldattığı bayanla (Derin) evlenir, sonra da eski karısına geri dönmek ister. Sonuç: İki bayan bu adam yüzünden birbirlerine girerler. Kıyasıya bir savaş çıkar ortalarında… Asya’nın tek istediği kendi istediği üzere özgür bir hayattır, lakin ayrılmış olduğu karısına aşkı tekrar alevlenen Volkan onu daima taciz eder. Derin ise bütün bunların sorumlusu olarak Asya’yı görür ve savaş bayrağını açar. Asya ile Volkan’ın oğulları da bütün bu ilgi karmaşasında çok ezilir. Böylelikle dizinin her üç karakteri de tam bir kısır döngünün içine girerler. Yaşanan acılar trajik boyutlara ulaşır. Bu döngüde yalnızca bayanlar değil, erkek de kurbandır. Tıpkı tragedya kahramanları üzere kendilerini yok eden bir dünyanın içinde savrulurlar. Uygun de bütün bu acıların, kaygıların tetikçisi kimdir, zavallı insancıklarla eğlenen ilahlar mı, alın yazısı ve mukadderat mi, yoksa erkeğe dilediğince yaşama özgürlüğü veren bayanları ise yok sayan eril sistem mi?
Birbirine Kenetlenmiş Ömürler
Zehra İpşiroğlu
Bayan erkek bağlantılarının yıkıcı taraflarıyla ele alındığı bu dizide tahlil alternatifleri sizce ne olabilirdi?
Nilüfer Andıç
İki bayan da adamın karakterinin düzgün olmadığını görür ve hayatlarına devam ederler adamın sonrasında yasadığı hisler, tedavi olmaya karar vermesi ve kendi iç sorgulamaları değişik olabilirdi.
Zehra İpşiroğlu
Lakin sorun sanırım yalnızca ruhsal değil birebir vakitte toplumsal. Zira buna misal olaylar çok var. Bu adam tedavi olsa da benzeri meseleler sürecektir. Öte yandan adamın tedavi görmesi fikri bana inandırıcı gelmedi. Zira adam hasta değil ki tedavi görsün, istediğini almaya alışmış son derecede olağan bir erkek.
Nurhan Tekerek
Üç kişi var. Üçü de kendi yolun gitmeli bence…
Zehra İpşiroğlu
Evet yolların bir formda ayrılması gerekiyor. Fakat ayrılamıyorlar. Güya üzerlerinde bir büyü var. Antik tragedyalarda bu büyü ilahlarla açıklanıyordu. Ya bugün nasıl açıklayacağız?
Nurten Kum
Asya ve Derin tezat kişilikler, lakin her ikisinin de kendi yollarında gitme potansiyelleri var bence. İkisi de güçlü karakterler. Derin şimdi toy ve çok yanlışlar yapıyor, fakat güçlü bir karakter olan annesinin de tesiriyle kendi doğruları için çaba veren biri. Asıl sorun Volkan, Volkan’ın hayata, bağlantılara yapay, yüzeysel bakışı, kompleksi, reddedilmesini bir türlü hazmedememesi, buna karşın kendini dev aynasında görmeye ve göstermeye çalışması, benmerkezci tutumları, kendini daima kurban, haksızlığa maruz kalan kişi olarak göstererek, bilhassa de Asya’nın hayatını denetim altına alma takıntısı… Asya’ya ulaşma ismine, hiçbir fedakârlıktan kaçınmadığını ve onun için her şeyi yapabileceğini argüman ettiği oğlu Ali’yi dahi hedeflerine alet etmesi onun samimiyetsizliğinin, gözü karalığının göstergesi. Bu ortada ergenlik sıkıntılarının da tesiriyle bocalamalar yaşayan Ali, Asya’nın Volkan’a verdiği odunların en büyük sebebi, ben bu yaklaşımı son derece sıkıntılı buluyorum. Çağdaş, anlayışlı, pedagojik formasyonları güçlü olan bir anne profili de çizmeye çalışan Asya’nın, babasına düşkün olan ve onu rol model alma eğiliminde olan Ali’yi müdafaa stratejilerini de yanlışsız bulmuyorum. Ali’nin babasının somut ve soyut manadaki gidiş gelişlerinin ayırdına varmasına ve bu sayede yanlışsız bir duruş sergilemesi konusunda yardımcı olmalıydı Asya.
Zehra İpşiroğlu
Bence de Asya çocuğu muhafaza güdüsüyle neredeyse aptal yerine koyuyor. Asya’nın çocuktan gerçekleri gizlememesi, tam bilakis ona her şeyi açık seçik açıklama cüretini gösterebilmesi çocuğun da kendi yolunu bulmasını sağlayacaktır. Babasının yanlışlarını görmesi ise onu ezmeyecek tam aksine olgunlaştıracaktır. Çocukların, bilhassa de erkek çocukların bir türlü olgunlaşamamalarında annelerin hissesinin büyük olduğunu biliyoruz. Bu durumda tahminen bir türlü büyeyemeyen çocuk da ileride babasının modeli olacaktır.
Ayşe Hattatoğlu
Beni rahatsız eden her iki bayanın da çocuğun sorumluluğunun yalnızca anneye yüklenmesi. Baba çocuklarının sorumluluğunu hiç taşımadan istediği üzere yaşıyor. Dahası çocuğu kendi gayelerine alet ediyor. Asya’nın bir mahzuru de çocuğun babasız yetiştirilmemesi gerektiği kanısı. Derin de çocuğu kendi gayeleri için kullanıyor. Çocuk onun için bir çeşit ömür garantisi. Kendisi de baba meskeni ile koca meskeni ortasında ömrünü sürdürüyor.
Zehra İpşiroğlu
Ataerkil sistemde ne yazık ki bir çok ailede çocukların bu formda kullanıldıklarına şahit oluyoruz. Dizinin bunu hiç sorgulamadan yansıtması değerli bir noktayı oluşturuyor.
Nurten Kum
Ben Volkan’ın Asya’ya tutkuyla aşık olduğuna da inanmıyorum… Yerleşik erkek hükümran kalıpların kredisiyle, yarattığını düşündüğü, muhafazaya çalıştığı konforlu alanı müdafaa uğraşı, gayreti, hırsı Volkan’ı iflah olmaz bir karaktere dönüştürüyor. Bunun değişmemesi de günümüz gerçekleriyle örtüşüyor. Dizinin birinci kısımlarında şiddet reflekslerinden ürktüğümüz Selçuk karakterinin dönüşümü dahi Volkan’a oranla daha kolay. Yaşadığı travmalara karşın, hislerini, hayatını -kendilerine yapmadığını bırakmayan kız arkadaşı Nil’in ve Asya’nın dokunuşlarıyla- tekrar dizayn edebilecek potansiyele sahip Selçuk. Ondan daha umutluyum.
Zehra İpşiroğlu
Selçuk başlarda şiddet uygulayan ve pis işlere karışan çok sıkıntılı bir karakter olarak gösteriliyor. Ancak dizide bunun nedenleri yavaş yavaş ortaya çıkıyor. Ve motamot sizin söylediğiniz üzere olumlu dönüşüm gizilgücünü de taşıyor. Buna karşılık baştan beri iki yüzlü bir karakter olarak gösterilen Volkan tam bir kısır döngü içinde, bayanlara sapladığı şiddet okunun bir ucu da kendisine saplanıyor zira.
Ayşe Hattatoğlu
Ben bu dizide erkeklerin bayansız yaşama marifetlerinin olmadığını düşünüyorum. Onlar da bayanlara bağımlılar.
Zehra İpşiroğlu
Lakin bu öylesine bir bağımlılık ki kendilerinden öbür hiçbir şey görmüyorlar ve bayanları sözün tam manasıyla hiçe sayıyorlar. Bir tıp körleşme de diyebiliriz buna.Dünya güya yalnızca erkeklerin merkezinde dönüyor.
Nihal Kuyumcu
Birbirine kenetlenmiş hayatlar birbirinin ömürlerine ipotek koyarak, birbirinin cehennemine dönüşerek sürüyor. İnsan insanın cehennemidir demiş Sartre. Tam da bunu görüyoruz dizide. Volkan eski karısı üzerine hakimiyet kurmak istiyor -eril sistemin dayatmaları ile o denli yapması gerekiyor- oğlunu mazeret ederek. Asya ise çocuğundan vazgeçme endişesiyle kenti terk edemiyor ve Derin annesinin üzerinden etraf baskısına karşı gayret ediyor. O vakit söyle bir soru akla geliyor şartsız sevgi nerede? İlgiler “aslında diğer türlü olması gerekirdi, fakat bu türlü olması zorunda” çizgisinde sürüp gidiyor.
Ferdi Özgürlük Kâfi mi?
Şükran Dilidüzgün
Bir adam son derece keyifli bir evliliğini neden tehlikeye atar? Fiziki ve meslek açısından kusursuz ve aşık olarak evlendiği bayanı neden aldatır? Sanırım Sadakatsiz dizisini çözümleme teşebbüsünden evvel bu sorunun yanıtlanması gerekir. Ben fikirlerimi Türk toplumu ve erkekleri üzerinden yapmak isterim, kozmik seviyede genelleme yapmanın yanlışsız olduğuna inanmıyorum. Eğitimli olup olmadığı fark etmez, Türk erkeği çoğunlukla bayanın kendisine bağımlı yaşamasını ister; kendisine muhtaç olmalıdır. Güçsüz olup erkeğe kavanoz kapağı açtırtmalıdır, sigorta attığında çabucak eşini çağırmalıdır, otomobilde da devamlı sağ koltukta oturmalıdır, böylelikle erkek kendisini güzel hissedecektir. Bu açıdan baktığımızda Asya Volkan’a hiçbir mevzuda gereksinim duymamaktadır ve hatta fazlasıdır. Volkan için rahatsız edici ve ona huzurunu bozacak adımları attıran da bu “fazla” olan kısımdır. Bu fazlalığı Asya daha güçlü olabilmek için sevmediği bir adamla, üstelik arkadaşının kocasıyla bağlantıya girerek de göstermiştir. Asya’nın beden lisanı de esasen bu fazlalığı sezdirmektedir; karşıdan bakıldığında başını eğmeyen ve neredeyse tik haline getirdiği saçının önünü eliyle yana atma hareketleri, Asya’nın da tam olarak kendi ile barışık olmadığı ve geçmişin kendinde bıraktığı birtakım hasarları şimdi tam olarak onaramadığı, tahminen de onaramayacağı hissini uyandırmaktadır. Asya’nın hayata ve insanlara karşı sürekli tetikte yaşadığı ve bunun onu mükemmeliyetçiliğe varacak seviyeye sürüklediği giysisinden yemek hazırlama formuna kadar yansımaktadır. Bir Türk erkeği olarak Volkan kendini daha şanlı hissedebileceği hoş lakin toy, tabir yerindeyse onun ağzının içine bakacak ve ona bağımlı yaşayacak bir bayan arayışını Derin’le sonlandırır. Derin’i tutkuyla sevmez, Derin’de buldukları ise az evvel kelamını ettiklerimiz. Derin evliliklerini Volkan’ı şad etmek üzerine kurar. Bu da bu sefer Volkan için “az” kalır. İstediği bu türlü zayıf bir bayan da değildir; üstelik Asya’ya duyduğu aşk da onun vazgeçilmezidir.
Bayan izleyiciler karşılarında iki bayan görüyorlar üzere dursa da aslında burada ne az ne de fazla olan bir bayan daha var: Gönül Hanım. Gönül Hanım, damadına yeni bir imaj yaratacak ve kocasını elinde oynatacak kadar zeki bir bayan. Dış görünüşünde her ne kadar koca parası yiyen, son derece bakımlı bir süs bebeği üzere görünse de vakıfta başarılı teşebbüsler gerçekleştirmekte, bazen kocasının işlerini yönlendirebilecek bir role bürünmektedir. Sonunda Derin ve Volkan’ın evliliklerinin yürümeyeceğini kabul edecek, kocasının kendini aldattığı bayanla bağlantıya girecek kadar makuldür.
Zehra İpşiroğlu
Derin’in annesi Gönül her ne kadar güçlü bir bayan imajı yaratsa da kızını olumsuz etkileyerek türlü numaralarla olayları tamamen körüklüyor. Dikkat ederseniz Gönül ataerkilliğin müsaade verdiği ölçüde hareket ediyor. Bu açıdan da o da kısır döngüyü tetikleyen olumsuz bir karakter değil mi? Öte yandan, Asya’nın sevmediği bir adamla bağa girmesi lakin Volkan’ın onu Derin’le aldatmasından sonra gelişen bir inat ya da direniş reaksiyonuydu. Bir de sizin fazlalık olarak tanımladığınız ataerkil zihniyet açısından fazlalık. Bu zihniyet Asya üzere kendi ayaklarının üstünde duran bir bayanı bir türlü kabul edemiyor.
Şükran Dilidüzgün
Bayan izleyici başrolde Asya ve Derin örneklerinde olduğu üzere iki seçenek görüyor. Derin üzere bir erkeğe bağımlı yaşayanlar ya da Asya üzere bir erkeğe muhtaçlık duymadan ömürlerini biçimlendirenler, kendi kararlarını tek başına verebilenler.
Volkan ise her ikisini de isteyen tipik bir Türk erkeği. Eskilerin tabiriyle “Koluna taktın mı yakışacak, duvara attın mı yapışacak” bir bayan. Natürel ki bu söyleyiş kadar şiddetli olmasa da Türk erkeklerinin çoğunluğunun tercih ettiği eş tipolojisi bu. Erkek her vakit bir adım önde durmak zorunda; bunu başaramıyorsa da kendini bedelli hissedebilmek için Volkan üzere karısını aldatma yoluna başvuracaktır. Erkek asıl tutkulu olduğunu da elinden kaçırmak istemez; lakin Asya elinde tutamayacağı kadar güçlü ve özgürdür. Volkan Asya’yı elinden kaçırmayacak, hele hele diğerlerine kaptırmayacak kadar aşıktır Asya’ya. Asya ne kadar güçlü olursa olsun toplumsal cinsiyet ayrımı bağlamında daima hasar alır. Hiçbir olaya müdahale etmese de kendini tenkitlerin merkezinde bulur ve Volkan’dan çarçabuk sıyrılamaz. Her manada güçlü bir alt yapısı olsa dahi özgürleşemez. Türk bayanının bugünkü çıkmazıdır bu. Derin üzere erkeğe bağımlı yaşadığınızda ise yok olmaya mahkumsunuzdur. Asya’nın Derin’e durumu anlatmaya çalışması ve Derin’in bunu bir türlü kabullenmeyecek derecede sabit fikirli olması gençliğine, deneyimsizliğine verilebilir. Lakin burada irtibata geçmenin de bir fayda sağlamadığını görmekteyiz. Asya Derin’in gerçekleri görmesini sağlayamamıştır. Sağlam bir karakter, özgüven ve mesleğin günümüz bayanlarının birincileri olması gerektiği gerçeği burada gün yüzüne çıkmaktadır.
Pekala, Volkan karakterine bir şeyler söylemek düşmez mi? Bence o erkek psikolojisinin irdelendiği öbür bir tenkit altında ele alınmalı. Dizide iletiler daha çok bayan rolleri üzerinden verilmeye çalışılıyor. Dizi “ben lafı ortaya söyledim, isteyen alır; istemeyen almaz” tadında.
Zehra İpşiroğlu
Bu dizideki ileti ne? Bunu irdelememiz gerekiyor. Asya’nın duruşu sizin deyişinizle fazlalık, Derin‘in duruşu çıkmaz iletisi mı? Sorgulanan ya da eleştirilen ne? Bana sorarsanız hiçbir şeyin sorgulandığı yok. Sizin de altını çizdiğiniz üzere ‘’Hayatımız bu, biz bunları yaşıyoruz’’ denmek isteniyor, hepsi bu. Kısaca toparlayacak olursak erkekten bağımsız yaşayınca sorun çözümlenemiyor o denli değil mi? Tabir yerindeyse üst tükürsen bıyık aşağı tükürsen sakal durumu o denli mi? Sorum şu: Siz senaryoyu yazsaydınız bayanın özgürleşmesini temel alarak nasıl yazardınız? Yani bayanı kurban rolünden nasıl kurtarırdınız?
Şükran Dilidüzgün
Dizide esasen bir özgürleşme örneği var, bir de olumsuz örnek var.
Zehra İpşiroğlu
Ancak özgürleşme örneği kâfi değil, sizin de lisana getirdiğiniz üzere . Asya tek başına ne yapabilir? Yani senaryoda kesinlikle öteki ipuçlarının olması gerekiyor. Bunları bulamazsak Asya’nın tahlili lakin çıkıp gitmekle olabilir ki bunun da tahlil olmadığını biliyoruz. Neden bayanlar kaçma durumuna düşsünler? İtişmenin noktalanması bayanların her ikisinin de eril sistemlerden kurtulmalarıyla mümkün olabiliyor. Lakin nasıl?
Nihal Kuyumcu
Özgür bayan yok bence bu dizide. Erkek karakterler sonuç olarak bir bayan karşısında acze düşmüş, aşık (ne yapsın adam seviyor, aşık Volkan) gençlik yanlışının bedelini ödeyen karısının karşısında küçük bir çocuğa dönüşen, (Haluk Güçlü) ve annesinin yaşadığı hayatın bedelini ödeyen isyankâr, hata makinesi (Selçuk) yapılarıyla neredeyse her birine içinde bulundukları durumla ilgili acıyıp hak vereceğiz. Dizi, eril sistemin, eril bakış açısının bayan seyirciye bir tuzağı. Çizdiği güçlü(!) görünümlü bayan karakterlerle erkekleri hayatlarından uzaklaştıramayacakları, dünya erkeklerin etrafında döndüğü, ayaklarını denk almaları söyleniyor. Şayet buna bir de “anne” olmak üzere kutsiyet atfedilen bir durum eklenmişse bayan kolay kolay kurtulamaz. Çocuk yoksa biraz daha düzgün durumda olabilir. Komşusu Bahar’da olduğu üzere. Bahar daha insancıl, daha sıcak, eşinden ayrılmasına annesinin gösterdiği yansıyı izleyip kendi yolunda giden bir bayan. Yeni bir erkek arkadaş da olabilir onun için. Ayrıyeten bayanlara baktığımızda biri buz üzere aralı görünümüyle, başkası içten pazarlıklı entrikacı haliyle bir üçüncüsü istikrarsız denecek reaksiyonlarıyla seyirciye “Volkanın işi zor” dedirtiyor. Neredeyse acıyacağız adamın durumuna…
Güçlü bayan dediğimizde erkekten çekinmeyen, gözünün içine bakmaktan korkmayan, bağıran bayan anlıyorsak bayanlar o denli. Lakin dediğini yaptıran, kesin tutumla karşısındakini engelleyebilen ve bu mevzuda ikna edebilen bayan güçlüdür bence. Bayanların hiçbiri bu türlü değil.
Seval Tulu
Muhtaçlıklar Hiyerarşisi’nin en alt katmanı olan fizyolojik dürtülerini aşamamış, kendini gerçekleştirememiş beşerler ortasındaki alakalar eş kıymettedir. Birebir frekanstan yayın yapanlardan tıpkı ses çıkar. Aldatılan da, en az aldatan kadar hissesini kendi seçer. Burada bozulacak bir oyun değil, ilkelliğinin sonucunda yol bulamayan canlılar kelam konusu hocam. Bu dizilerin prim yapması da, topluma aşılanan doyumsuzluk ve denetimsiz tüketme hastalığından kaynaklanıyor. Bayan da, erkek de,tüketim malı haline getirildi. Kapitalizm maksadına ulaştı, çakma insan modelleri üretti. Ve bireyi kendine yabancılaştırdı. Artık kayıp ruhlar aleminde kör kör dolaşıyoruz. Aymak için de sıkı bir eğitim gerek ancak…
Zehra İpşiroğlu
Sizin ilkellik diye tanımladığınız bu dizi bağlamında bayan erkek bağında odaklaşıyor. Bağlantıda yürümeyen ne? Tıkanma noktaları nerede ve nasıl tahlil üretilebilir? Bu soruların izini sürdüğümüzde toplumsal cinsiyet odaklı bir yaklaşım kapıları açan bir anahtar veriyor bize. Erkek dilediği üzere davranma hakkını kendinde gördüğü için bayanı taciz ediyor. Bayanların bu tuzağa düşmemeleri gerekiyor. Bunun birinci adımı da bayanın erkekten bağımsız olarak kendini bulması, kendi yolunu seçmesi. O vakit tahminen yapan bir münasebet de kurabilir. Fakat diziler tam bilakis bayanı daima erkeğin baskın olduğu erkek odaklı bir çerçeve içinde kurban olarak gösteriyorlar. Bunun değişmesi gerektiğini düşünüyorum.
Kaçış Bir Tahlil Olabilir mi?
Esra Ülger
Asya’nın tahlili gitmek olmasın bence. O mücadeleci bir karakteri yaşatmaya çalışıyor ve insani bedellere sahip üretken bir insan. Aşikâr bir kültür düzeyi de var. Bu pahalar birlikte olmayı başarırlarsa boş olmayan, güzel bir tahlil bulunabilir. Yoksa başka diziler üzere anlamsız bir hale gelir.
Tijen Savaşkan
Çıkıp gitmek, üstelik de en uzağa tahminen Avustralya/ Yeni Zelanda mıydı? seçeneğini mi göreceğiz? Kurtarıcı da kısmen sistem dışı diye düşünülebilecek alternatif bir erkek, tıp eğitimini bırakıp fotoğraf sanatkarı olan bir gezgin, eski arkadaş. Asya’nın kurtuluşu tekrar bir erkeğe mi emanet edilecek sanki? Ancak bu sefer ataerkil sistemin dayatmalarının kısmen dışında kalmayı başarmış, daha zehirsiz bir erkek. (tabii birkaç evlilik yapıp yürütememesinin nedenlerini bilmiyoruz) Bayanın seçeneği ne yaparsa yapsın daima bir erkek kurtarıcıyla mı mümkün? Halbuki Asya partner olarak ona çok uygun görünen yanındaki psikolog meslektaşını bile reddetmeyi başarmış bir bayandı. O da toksik olmayan bir erkekti lakin Asya’nın yeniden de tek başına yola devam etmesini hem şaşırtan hem de olumlu bulmuştum ki Asya’nın tam zıddı alternatif bir erkek daha motoruyla geliverdi. Buradan bir bayanın asla yalnız başaramayacağı lakin bir erkeğin takviyesinin gerekliliğine yeniden bir vurgu mu yapılıyor? Yani erkek olsun da nasıl olursa olsun seçenekler tükenmez vurgusu çok farklı ( demokrasilerde deva tükenmez gibi). Boşandıktan sonra bu seçeneği tercih etmeyen ve kendine yetebilen bir çok arkadaşım ve kendim galiba dizilerin tek gerçek olmadığının da ispatı mıyız sanki? Olağan buradan bunun tek gerçek olduğu anlaşılmasın, yalnızca bu türlü de bir seçim olabileceği, uygun biri yoksa illa birisi olsun diye ilgi kurulamayabileceği seçeneği ortaya çıkmalı.
Nihal Kuyumcu
Kaçış asla tahlil değil çocuğu olduğu sürece. Sonra neden kaçsın ki? Neden Volkan için bu türlü bir tahlil düşünmüyoruz? Baba çocuğu mazeret ederek Ali’yi götürmesine müsaade vermeyecek. Asya’da kutsal fedakâr anne rolü içinde debelenip duracak. Halbuki biri anne ise başkası de baba. Neden bayan bu fedakarlığı yapıyor ya da yapması bekleniyor? Başta iki yıl Ali’den uzak Amerika’da yaşadı Volkan. Şayet Asya Avusturalya’ya çocuğu bırakıp gitse, çabucak anneliği sorgulanır. Asya pozisyon olarak bir hastanenin başhekimi. Lakin sık sık özel hayatı ile ilgili olaylar nedeniyle cam tavana çarpıyor ve bulunduğu yer sorgulanıyor ve sonunda o makamı terk etmek zorunda kalıyor. Halbuki erkekler için bu türlü bir durum kelam konusu olmuyor.
Nurten Kum
Kaçış bence de tahlil değil… Hele ki coğrafik kaçış hiç değil. Volkan’ın saplantılı davranışları daha çok desteklenmiş olur, gerçeklerle bağı büsbütün kopar, kısır döngü olur. Kaçış değil de ara olmalı. Onun için de Asya, Ali konusundaki kaygılarını da, abartılı hassasiyetlerini de aşmalı bence. Asya, Volkan’ın Ali olgusunu kullanmasına müsaade vermemeli, kendini gerçek manada özgürleştirmeli.
Zehra İpşiroğlu
Kimse bir annenin çocuğunu bırakıp gitmesini tasvip etmez, ancak birebir durum hiçbir vakit bir erkek için kelam konusu değildir. Bu açıdan müşahedeniz çok gerçek. Lakin ben kaçıp gitmeyi her formda büyük bir ödün verme olarak görüyorum. Neden Asya üzere bir bayan böylesine berbat bir münasebetler yumağından bir türlü kurtulamayıp da oğlunu terk etmeyi bile göze alarak pes etsin? Öte yandan diziyi izleyenler Asya’yı kurtaracak prensi bekliyorlar merakla. Ona takviye olan psikolog arkadaşı mı yoksa onu Avusturya’ya götürmek isteyen fotoğrafçı mı? Asya üzere güçlü imajı yaratan bir bayanın kendi başına yolunu bulma seçeneği yok üzere.
Dayanışmanın Çaresizlik Zincirini Kırması
Tijen Savaşkan
“İki bayanın bir halde dayanışması ve eril sistemin rekabet oyununu bozması mümkün olabilir miydi?” diye düşünüyorum. Zira aslında bayan bayanın kurdu değil yurdu olmalı.
Nurten Kum
Bence, iki bayan ortasında dayanışma olmak zorunda değil. Fakat eril sistemin rekabet oyununa hizmet edecek hallerden da kaçınmaları gerekir. Aslında Asya bunu yapıyor büyük ölçüde, asıl sorun Derin’de, bir de derinde. Bayan erkek ilgilerini birçok insan hayatının merkezine oturtuyor, dizilerin çabucak hepsinde de o denli. Asya ve Derin ortasındaki dayanışma o kadar kolay değil, fakat Asya ve Bahar ortasındaki dayanışma ve itimat, ki onlar da az şey yaşamadı, değerli ve hoş düşünülmüş bence.
Nihal Kuyumcu
İki bayanın mutabakatı, birleşmesi sıkıntı üzere görünüyor. Zira her iki bayan da aldatılmanın sebebi olarak birbirlerini görüyor, Volkan’ın eril sistemin ona verdiği hakkı ve gücü kullandığını görmek istemiyor. Her ikisi de terk ederse bu kez Volkan’ın taciz edeceği iki bayan ortaya çıkacak. Ve bu kurgu içinde Volkan çıkmazda olan erkek imgesiyle daha çok taraftar toplayacak. -ona dayatılan roller içinde iki bayanı da kendi malı/onların sahibi üzere görerek ömürlerine müdahale etmesi ya da etmek zorunda hissetmesi-Ali’yi mazeret etmesinin altında yatan bayan üzerindeki sahiplenme hakkını – düşünürsek) dizinin bir yerinde bir kazaya kurban gitmesi en uygunu olacak galiba. Herkes rahat bir soluk alacak. Bu orta izlediğim öbür iki dizide Volkan durumundaki erkekleri öldürdüler. Hepsi rahatladı, memnun mesut ömürlerini sürdürüyorlar (Doğduğun Konut Kaderindir- Bir Vakitler Çukurova).
Şükran Ağartan Şahin
Asya hem eski kocasına hem de kocasının yeni eşine uzaklaştırma kararı aldırsın,( gerçi ne kadar uyarlar?) Kendi hayatına onlarsız devam etsin. Ya da iki bayan akıllansa da dayanışsalar, bu adama gününü gösterseler.
Berk Göğtepe
Hedefimiz öğretici olup değişimi hedeflemek mi yoksa gerçeği göstermek mi hocam?
Zehra İpşiroğlu
Yol açmak kıymetli natürel, yoksa kurban rolünü benimsemiş oluruz. Kaldı ki bu üçlü alakada erkek de kurban. Lakin bu durumun tetikçisi erkek ve ataerkil sistem. Bu nedenle tahlil lakin bayanlar ortasındaki dayanışmayla mümkün olabilir. Kısaca bağları çözmek bizim elimizde lakin dizinin bitmemesi için bizim bütün bu saçmalıkları büyük bir sabırla izlememiz gerekiyor. Diziler de bilhassa bayanları kurban olarak göstermeye bayılıyorlar.
Esra Ülger
Bu itişmeyi insani pahalara sahip olan Asya’nın fazla ziyan almayıp, insanlara, kendine hürmeti olan, üreten ve alışılmış başkalarına nazaran daha kültürlü olan bir bayanın ayakta kalma talihinin da olduğunu göstermesi hoş olur.
Ayrıyeten senaristlerin bayan meselelerine karşı bir kesim hassaslıkları varsa bu istikamette ilerlerler. Hatta o denli olursa reyting de katlanarak artar. Zira daima berbatların kazanması artık seyirci kitlesini sıkıyor ve o diziyi beşerler izlemekten vazgeçiyor.
Eril sistemin sorgulanması
Tijen Savaşkan
Bence dizilerin farklı rol modeller ve temsiller de olabileceğini göstererek ”gerçeğe” alternatif üretebilme potansiyeli de olmalı (ki kesinlikle gerçek hayatta bayanlar ortasında bu türlü dayanışmalar vardır ). Fakat erkeğin her iki tarafı denetim etme, mülk üzere gördüğü bayanları aşk, sevgi ve tutku kisvesi altında bırakamama ve daha da ötesi istenmeme hissine katlanamama durumunu da asla onun kişilik özelliği değil, eril sistemin bir göstergesi, temsili olarak görmeliyiz.
Nihal Kuyumcu
Çizilen bayan karakterlere de dikkat edecek olursak Asya her vakit ütülü, pürüzsüz soft renklerdeki giysileri (evde ve dışarda) sakin, ölçülü, az konuşan ve beton üzere duruşu ve buz üzere bakışlarıyla güçlü bayanı çizerken, dizide büsbütün olumlu güçlü bayanın yanında duran bir tutum da görülmüyor. Bir öteki “güçlü” bayan Gönül, entrikacı (sonunda Asya’yı da dahil etmeyi başardı entrikalarına) kolay kolay pes etmeyen, kocasıyla ilgileri ona sağladığı hayat kadar değerli, kızına da birebir doğrultuda akıl veren bir bayan. Kullandığı “Rujunu sür Derin” cümlesi her şeyi özetliyor. Bana nazaran Derin bu erkek dünyasının oyununa gelmiş acemi bir kurban. Hicran da tıpkı formda bir kurban. Dizide bir diğer dikkat alımlı nokta ise – son devir dizilerinde- anneliğe çok fazla vurgu yapılması. Annenin çocuğuna düşkünlüğü tabiatın verdiği bir özellik olarak sunulurken, babanın çocuğunu yalnızca bir iktidar aracı olarak, karısını,- eski karısını- dövmek için bir sopa olarak kullandığını görüyoruz.
Tijen Savaşkan
Haklısınız, kelam ettiğimiz iki ana bayan karakter dışında kalanlara da bakmak eril sistemin nasıl devam ettiğinin ipuçlarını taşıyor. Gönül, Derin’in annesi maalesef bayan olarak eril sistemin en güçlü taşıyıcılarından ve yine üreten ögelerinden biri. Öteki yandan çalışmayan ve maddi gücü olmayan, üstelik eğitimden de uzak kalmış birçok bayan bu sistemde hayatta kalabilmek için entrikalar, stratejiler geliştirmek zorunda kalıyor. Bu manada tahminen Gönül de bâtın bir kurban. Lakin burada kendi kızını, evliliğini ve varolan tertibi koruyabilmek ismine Asya’ya ve onun tarafında gördüğü tüm bayanlara savaş açabiliyor ya da Volkan’ın tüm yanlışlarını, eksiklerini ve hatalarını kapatmaya çalışıyor. Bu güç Asya’nın kendi kişiliğine, donanımına içkin gücünden farklı bir güç yani aslında eril bir güç.
Kazım Gündoğan
Bütün ömrü klâsik bayan erkek bağlantısına hapsetmeden daha toplumsal/toplumcu bir hayat ideolojisi kurmak ve bütün bağlantıları burada yine düzenlemek nasıl olurdu sanki? Toplumsal, kültürel ve siyasal ömrü eşitlik, özgürlük ve adalet arayışına yönlendirirsek alternatif bayan ve erkek modeli ortaya çıkabilir.
Tabanı ve ufku değiştirmeyi önermek…
Tijen Savaşkan
Âlâ de bu nasıl olacak? Binlerce yıllık ataerkil sistem üstelik de tüm devirlerin iktidarlarıyla, toplumsal kurumları, yapıları ve kültürel bedeliyle ittifak halinde süregelmişse…
Zehra İpşiroğlu
Bu dizi üzerine yaptığımız bütün tartışmaların güç (ezme/ezilme, sömürme/ sömürülme alakalarına bağlı olduğunu düşündüğüm için toplumcu ömür ideolojisinin toplumsal cinsiyet yüklü bakıştan ayrılamayacağını düşünüyorum. Toplumsal cinsiyet, sıkıntıları bayan erkek alakaları açısından sorguluyor. Direkt bu mevzuyu gündeme getiren bir diziyi lakin bu pencereden bakarak çözümleyebiliriz.
Fakat toplumsal cinsiyet yaşama aşikâr bir pencereden bakmayı da sağlıyor. Bu bahiste bir sefer duyarlığınız uyandığı anda bayan erkek alakalarından, çocuk eğitimine, toplumsal meselelerden siyasete, edebiyattan dizilere kadar her şeye bu açıdan bakıyor, bayanı yok sayan güç alakalarını sorgulamaya başlıyorsunuz. Sorunun temeli daima baskın ve yıkıcı olan eril bir sistemde yatıyor. Bence bu çıkmazdan kurtulmamız da bu sistemi sorgulamaya başlamamıza bağlı. Güç ve şiddetin erkeklerin inhisarında olduğu bir dünyada yaşıyoruz. Hapishanedeki canilerin yüzde doksan beşi erkek, savaşları yapan, doğayı tahrip eden daima eril zihniyet. Bu dizide de bayan erkek ilgileri çerçevesinde tahribatı başlatan da sürdüren de yeniden bu eril zihniyet. Bu türlü baktığınızda toplumsal cinsiyet yüklü bir bakış yol açıcı oluyor.
Hiç unutmam”Kadın sorunu diye bir şey yok güçlü ve fakir ayrımını tetikleyen kapitalist sistem vardır” demişti bir erkek arkadaşım. Uygun de ataerkil zihniyet kapitalizmin temel taşıyıcısı değil mi? Müsabaka, rekabet, birbirini ezme, şiddet, militarizm hepsi eril zihniyetin eserleri değil mi?