Türkiye’den Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal başkanlığında bir heyet iki günlük görüşmeler için bugün Mısır’ın başşehri Kahire’ye gidiyor Mısır’la 2013’ten bu yana yaşanan tansiyonunu sona erdirmek üzere atılan bu birinci Bilecik escort adım Doğu Akdeniz’deki güç işbirlikleri için de dönüm noktası olabilir
Ankara 2013’te darbeyle iktidara gelen Abdülfettah Sisi idaresini ve uygulamalarını sert lisanla eleştirmiş bölgesel tansiyon ve krizlerde Mısır’la sıklıkla karşı bingol escort karşıya gelmişti
O yıldan bu yana alakaların düzeyinin düşürüldüğü Mısır’la direkt görüşmelerin bu seviyede yine başlaması hem ikili alakalar hem Doğu Akdeniz’deki gelişmeler açısından değerli
Heyetler kimlerden oluşuyor
Türkiye Mısır ortasında 8 yıl ortanın akabinde direkt kurulan birinci temasta temsil düzeyi dışişleri bakan yardımcıları seviyesinde olacak Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal Türk heyetine başkanlık ediyor Mısır tarafında da tekrar Dışişleri Bakan Yardımcısı Hamdi Sanad Loza konut sahibi heyete başkanlık edecek
İki taraftan da yapılan açıklamalarda heyette kaç kişinin yer alacağına ve öbür isimlere dair ayrıntılara yer verilmedi
Türkiye Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada görüşmelerin Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Sedat Önal ile Mısır Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Hamdi Sanad Loza’nın başkanlıklarında gerçekleştirileceği belirtildi
Görüşmelerin gündeminde neler var
Ankara’nın açıklamasında Söz konusu istikşafi görüşmelerde iki ülke ortasındaki alakaların ikili ve bölgesel bağlamda normalleştirilmesine yönelik atılması gereken adımlar üzerinde durulacaktır denildi
Mısır Dışişleri Bakanlığı da açıklamasında istikşafi görüşmeler tabirini kullandı
İstikşafi görüşmeler iki ülke ortasındaki münasebetlerin ikili seviyede ve bölgesel bağlamda olağanlaşmasına yol açabilecek gerekli adımlar üzerinde odaklanacaktır
Bu adımların başında deniz yetki alanları mutabakatı geliyor
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu 3 Mart’ta yaptığı bir açıklamada Doğu Akdeniz’de en uzun karası ve kıyıları olan iki ülke olarak bağlantılarımızın seyrine nazaran biz de yarın deniz yetki alanları konusunu Mısır’la müzakere edebiliriz kendi ortamızda da ileride bir muahede imzalayabiliriz demişti
Türkiye’nin Libya’yla Mısır’ın da Yunanistan ve Güney Kıbrıs’la imzaladığı deniz yetki alanları muahedesi bulunuyor Lakin Türkiye’nin bildirdiği alanlara Yunanistan Yunanistan’ın bildirdiği alanlara Türkiye itiraz ediyor
Yunanistan ve Mısır’ın Ağustos 2020’de imzaladığı mutabakatta Mısır’ın birtakım bölgelerde Türkiye’nin tezlerine hassasiyet göstermesi yakınlaşma için birinci yeşil ışığı yakmıştı
Mısır’ın bu hassasiyeti göstermesi ve Türkiye’nin deniz yetki alanları tezlerinde aslında Mısır’a daha geniş alan veriliyor olması iki ülke ortasında görüşmelerin başlamasında da tesirli olmuştu
Buna nazaran Türkiye’nin Libya’yla Kasım 2019’da imzaladığı deniz yetki alanları mutabakatı ve Türkiye’nin Birleşmiş Milletler’e bildirdiği kıta sahanlığı aslında Mısır’a Kıbrıs’la yaptığı muahededen 11 500 km kare daha fazla deniz alanı sağlıyor Türk yetkililer bu tezle Mısır’ın Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum İdaresiyle imzaladığı mutabakatlardan çekilerek Türkiye ile bir deniz yetki alanı mutabakatı imzalamasının mümkün olduğunu söylüyor
Mısır’dan şimdi bu istikamette bir adım gelmedi Sisi idaresi Güney Kıbrıs ve Yunanistan’la yakın işbirliğini sürdürüyor
Lakin Mısır’ın Doğu Akdeniz’deki kıta sahanlığında bulunan güçlü hidrokarbon yataklarından çıkarılan doğalgazın Avrupa pazarına satışı için Türkiye ile münasebetlerinin olağanlaşması ehemmiyet taşıyor Bu doğal kaynakların Türkiye’ye yahut Türkiye üzerinden Avrupa pazarına satışı çok daha uygun maliyetli ve pratik manada kolay bir süreç
Mısır’da hükümete yakınlığıyla bilinen gazeteler Mısırlı bir yetkilinin tabirlerine yer verdiği haberlerinde Sorunların karmaşıklığı göz önüne alınırsa Türkiye ile ilgilerin normalleşmesinin uzun ve şiddetli bir yol olduğunu yazdı
Buna nazaran yetkili Görüşmeler büyük olasılıkla Doğu Akdeniz’i bir büyük güç merkezi haline getirme planlarının bir modülü olabilmek için Türkiye’nin yapması gerekenlere odaklanacak dedi
Eylül 2020’de Kahire’de oluşturulan Doğu Akdeniz Doğalgaz Forumu’nda doğalgaz ihracatını teşvik etmek isteyen altı ülke yer alıyor İsrail Mısır Yunanistan Güney Kıbrıs İtalya ve Ürdün
Forumun yanı sıra Güney Kıbrıs ve Yunanistan’ın Mısır ve İsrail’le başka güç mutabakatları da var Türkiye ise Doğu Akdeniz’de Türkiye’yi dışarıda bırakacak rastgele bir muahedesinin uygulanamayacağını savunuyor
https www youtube com watch v 1F2zyyj V38
Gündem hususları deniz yetki alanlarıyla hudutlu değil
Yeniden Mısırlı yetkililere nazaran iki ülke Libya’daki gelişmeleri de masaya yatıracak ve Kahire Türk askerinin ülkeden çekilmesi için davette bulunacak
Ankara ise bu türlü bir adım atmayacağının iletisini iki gün evvel Libya’ya gerçekleştirilen kritik ziyarette verdi
3 Mayıs’ta Trablus’a giden Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu Ülkedeki yasa dışı paralı askerlerle askeri işbirliği muahedesi doğrultusunda vazife yapan Türk askerlerinin bir tutmamak gerektiğini söyledi Ziyarete eşlik eden Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar da Aralık ayında yapılacak seçimlere kadar Libya’da sükûnetin devam etmesi için uğraş göstereceğiz açıklaması yaparak çekilme olmayacağının bildirisini verdi
Ekim 2020’de Birleşmiş Milletler öncülüğünde imzalanan ateşkes mutabakatının unsurları ortasında ülkedeki yabancı savaşçıların çekilmesi de vardı Libya’da Türk askerinin yanı sıra karşı tarafı destekleyen ve Mısır’ın gönderdiği Sudan ve Çadlı savaşçıların da olduğu biliniyor Ülkede kurulan geçiş hükümeti Aralık 2021’de yapılacak seçimlere kadar misyon yapacak
https www youtube com watch v jTRqi2w57HM t 1s
Bir öteki gündem unsuru de Türkiye’deki Müslüman Kardeşler üyeleri
Türk yetkililer Mısır’ın bu mevzudaki taleplerinin yumuşadığını söylüyor Birinci evrede bu isimlerin iadesini talep ederken Kahire artık suça karışmamış Müslüman Kardeşler üyelerinin Sisi aykırısı faaliyetlerine müsaade verilmemesini istiyor
Türkiye bu mevzuda da bir adım attı ve Nisan ayında Müslüman Kardeşler’le ilişkili TV kanallarına muhalif yayınların dozunun düşürülmesi talebini iletti
Bu sebeple El Sharq TV’nin önde gelen isimlerinden Mısırlı gazeteci Moataz Matar programını yayından kaldırdı
Bu gelişmenin çabucak akabinde Mısır Dışişleri Bakanı Sami Şükrü Bizim dikkate aldığımız şey Müslüman Kardeşler’in kanallarının kapatılmasıdır hasebiyle bunu olumlu bir gelişme olarak görüyoruz Şayet bu kanalların kapatılması belgelenir ve kalıcı hale gelirse o vakit öbür ülkelerin içişlerine karışılmamasına yönelik memleketler arası hukuk kuralları devreye girmiş olacak açıklaması yapmıştı
Kahire’de iki gün sürecek görüşmelerde bu husus da masaya yatırılacak Mısırlı heyetin içişlerine karışılmaması konusuna vurgu yapması beklenirken Türk heyet de Müslüman Kardeşler’in haksız yere tutuklanan üyelerinin hür bırakılmasının bağlantılarda çok daha olumlu gelişmelerinin önünü açacağını Mısırlı mevkidaşlarına iletecek
Şayet masadaki bahislerle ilgili ilerleme sağlanırsa bakan seviyesinde birinci direkt ve yüz yüze görüşme için de takvim belirlenecek
Yakınlaşma nasıl sağlandı
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu Mısırı mevkidaşı Şükrü ile 10 Nisan’da bir telefon görüşmesi yapmış akabinde 15 Nisan’da Mısır’ın Türkiye’den bir heyeti Kahire’ye davet ettiğini ve heyetin Mayıs ayı başında gideceğini açıklamıştı
Şükrü de telefon görüşmesinin akabinde Türkiye’nin son periyottaki açıklamaları ve attığı adımları memnuniyetle karşılıyoruz Bu adımlar siyasi açıklık kademesine ilerleme konusunda Türkiye’nin de istekli olduğunun göstergesi Ben de bu durumun daha ileriye taşınmasını umuyorum demişti
Çavuşoğlu ile Şükrü ortasında aslında daha evvel de telefon görüşmeleri ve memleketler arası toplantılar kapsamında ikili görüşmeler yapıldı
Lakin Mart ayında karşılıklı olarak yapılan açıklamalar sonrasında direkt temasın sağlanması kritik bir gelişme oldu
Mart ayı başında Çavuşoğlu Mısır ile Türkiye ortasında dışişleri bakanlıkları ve istihbarat yetkilileri ortasında diplomatik seviyede temasların başladığına yönelik açıklama yaptı
Dışişleri Bakanı’nın akabinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da Mısır’la istihbari diplomatik ekonomik olarak zati işbirliği sürecimiz devam ediyor Bu en üst seviyede değil de en seviyenin şöyle bir tık altında devam ediyor Gönlümüz ister ki Mısır ile olan bu süreci çok daha güçlü bir formda devam ettirelim Onun için bu istihbari diplomatik ve siyasi görüşmeler sonuç verici olduktan sonra biz bunu daha ileri kademelere taşırız açıklaması yapmıştı
Türkiye Mısır’da 2013 yılının Temmuz ayında Abdülfettah es Sisi’nin Muhammed Mursi’yi darbeyle devirmesine en sert ve en uzun reaksiyon veren ülkeler ortasında yer almıştı Türkiye ve Mısır darbeden sonraki süreçte diplomatik alakalarını maslahatgüzar düzeyine çekmişler ve temaslarını en alt seviyeye indirmişlerdi
Türkiye’nin darbeye karşı çıkması Sisi’yi ağır lisanla eleştirmesi Mısır’ın yeni idaresinin en büyük destekçileri olan Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin BAE de yansısına neden olmuş ve Ankara’nın bölgesel bağlarında olumsuz sonuçlar doğurmuştu
Darbeye sert halde karşı çıkan kimi Müslüman Kardeşler üyelerinin sığındığı Katar’la da bu ülkelerin bağlantıları bozulmuş Haziran 2017’de Katar’a yönelik ambargo kararı alınmıştı
Son devirde Katar’a yönelik ambargolar kalktı Akabinde Ankara ile Suudi Arabistan ve BAE ortasında da tansiyonun azaldığına dair sinyaller geldi
Heyetin Kahire ziyaretinden bir gün evvel Cumhurbaşkanı Erdoğan Suudi Arabistan Hükümdarı Selman’la bir telefon görüşmesi de yaptı
Kral Selman 2016 yılında da iki ülke ortasındaki ilgilerin olağanlaşması için bir adım atmış Türkiye’de düzenlenen İslam İşbirliği Teşkilatı Tepesi’ne gitmeden evvel Kahire’ye bir ziyarette bulunmuştu Ziyaretin akabinde Mısır Dışişleri Bakanı Şükrü de doruğa katılmış ve periyot başkanlığını Mısır’dan Türkiye’ye devretmişti