X jenerasyonu, y nesli, z nesli tabirleri son günlerde gündemde. Pekala Z nesli nedir? Z nesli kimlere denir?
Z JENERASYONU NEDİR?
Z jenerasyonu 2000 yılı ve sonrasında doğan jenerasyon için kullanılan bir tabirdir. Milenyum çağı çocukları olan Z nesli teknoloji nesli olarak da anılmaktadır. Adeta teknolojini içiren doğan z jenerasyonu üyeleri bebeklikten itibaren teknoloji ile büyümüştür.
Z NESLİ HANGİ YILLARI KAPSIYOR?
Oxford Dictionaries, Z Kuşağı’nı “21. yüzyılın ikinci on yılında yetişkinliğe ulaşan nesil” olarak tanımlıyor. Oxford Learner’s Dictionaries, Z jenerasyonunu “90’ların sonu ile 2010’ların başı ortasında doğmuş bir küme insan” olarak tanımlıyor. Merriam-Webster Online kelamlık, Z neslini “1990’ların sonunda ve 2000’lerin başında doğan insanların nesli” olarak tanımlar.
Statistics Canada, Z Kuşağı’nı 1993’ten 2011’e kadar uzanan bir periyot olarak tanımlıyor. Psikolog Jean Twenge, Z Neslini 1995 ve 2012 yılları ortasında doğanları “iGeneration” olarak tanımladı. Avustralya’nın McCrindle Araştırma Merkezi, Z Kuşağı’nı, doğum oranlarında kaydedilen bir artışla başlayan ve azamî 15 yıllık bir jenerasyon tarifine uyan 1995 ve 2009 yılları ortasında doğanlar olarak tanımlıyor.
Pew Araştırma Merkezi, 1997’yi Z Nesli için başlangıç doğum yılı olarak belirleyerek, bu tarihi yeni teknolojik gelişmeler ve sosyoekonomik eğilimler üzere “farklı biçimlendirici deneyimler” ve 11 Eylül saldırı’larından sonrası bir dünyada büyümek için seçti. Pew, Z Jenerasyonu için bir bitiş noktası belirtmedi, fakat 2012’yi 2019 yılındaki raporları için süreksiz bir bitiş noktası olarak kullandı. The New York Times, The Wall Street Journal, PBS ve The Washington Post dahil olmak üzere birçok büyük medya kuruluşu Pew’in tarifini alıntıladı. Brookings Enstitüsü, Z neslinin 1997 ile 2012 yılları ortasında doğduğunu belirledi.
Amerikan Psikoloji Derneği, Z neslini “1997 yılından itibaren doğanlar” olarak tanımlıyor.
Z JENERASYONUNUN ÖZELLİKLERİ
‘Milenyum çağı çocukları‘ olarak da isimlendirilen Z nesli; süratli ve analitik düşünme yetisine sahiptir. Fakat, bu yetilerini kullanma marifetleri bireycidir, grup çalışmasına yanaşmazlar. Özgüvenleri yüksektir, ebeveynlerinin kendilerine farklı baktığı niyeti de bu özgüveni yükseltir.
Z jenerasyonu ayrıyeten; aile bireyleri, çocuklarına karşı kendilerini yetersiz hissettikleri için ruhsal buhran oranının en yüksek yaşandığı kuşak olarak kabul da ediliyor
Z nesli ile ilgili bugüne kadar pek çok araştırma yapıldı. İşte Z jenerasyonu ile ilgili yapılan kimi araştırmalar:
Maya Fikir Kulübü’nün yürüttüğü araştırma kapsamında, Türkiye’de 13 milyondan fazla bir büyüklüğe sahip olan Z jenerasyonunun gerçeklerinin anlaşılması hedeflendi.
Araştırma kapsamında iştirakçilere 140’ın üzerinde farklı uyaran gösterildi ve bunlara verilen reaksiyonlar tahlil edildi.
Bu uyaranların tesir sıralamalarına bakıldığında, babaları ile olan etkileşimi, anne, kardeş, öğretmen, arkadaşa nazaran 3-4 kat daha müspet etkilenme oluşturan Z jenerasyonu gençleri, babalarından gelen negatif bildirimleri kabul ederken, anneden gelen negatif bildirimlere ise reaksiyon gösteriyor.
Z NESLİ GÖRÜNTÜ İLE İRTİBAT TERCİH EDİYOR
Sonuçlara nazaran, görüntü izlemek Z jenerasyonu gençlerinin hayatlarında çok değerli bir yer tutuyor. Gençler, Youtube, Netflix, Instagram üzere görüntü içerikler sunan platformları ağır olarak kullanıyor, görüntü ile bağlantısı tercih ediyor.
Oyun dünyasının süratle gelişmesini sağlayan Z nesli, tıpkı vakitte kendi dünyasının merkezine de oyunu koymuş durumda. Gençlerin büyük çoğunluğu online oyunlar oynuyor ve buna büyük bir vakit harcıyor.
Araştırmada öne çıkan değişik bir öge ise, oyunlardaki başarısızlık gençleri, gerçek dünyadaki başarısızlıklardan daha fazla etkiliyor. Gençler oyunlarda başarısız olmaktan kıymetli ölçüde korkarken, gerçek dünyadaki başarısızlık korkusu, oyun dünyasındaki başarısızlık dehşetinden sonra geliyor.
Z NESLİ İÇİN PARA DEĞİL İŞTEKİ HUZUR DEĞERLİ
Araştırmada Z jenerasyonunun eğitime bakış açısı da sorgulandı. Sonuçlara nazaran, Z jenerasyonu öğrencileri üniversitede kısım seçiminin çok değerli olduğunu belirtiyor ancak kendilerinin bu mevzuda gereğince âlâ olamayacaklarını düşünüyor ve bu sebeple ileride rahat bir hayat yaşayamayacaklarına da inanıyor.
Araştırma kapsamında Z nesli gençlerine yönlendirilen sorulardan birkaçı da gelecekteki iş hayatları hakkında oldu.
Gençlerin verdikleri yanıtlar, daha fazla kazanacakları lakin hoşlanmadıkları işler yerine, yemek ve yaşamak için kâfi paraya sahip olacakları hoşlandıkları işlerde çalışmak istediklerini gösterdi. Bu sayede kendilerine daha fazla vakit ayırıp toplumsallaşmayı ve istekli tertiplere katılmayı düşünüyorlar.
Yapılan araştırma, Z jenerasyonunun siyasi önderlerde ne üzere özellikler olmasını istediklerini de gözler önüne serdi. Bu özelliklerin başında siyasi önderin “Çalışkan ve Güvenilir” olması geliyor. Bunun yanı sıra refah sahibi olması, yenilikçi ve mevcut şartları yeterli okuması Z neslinin bir başkanda olmasını beklediği özellikler içinde yer alıyor.
“Z NESLİ HÜRMET KAZANMAK İSTİYOR”
‘İSTANBUL’A Z NESLİ HAKİM OLACAK’
İstanbul’da yaşayanlar jenerasyonlar açısından incelendiğinde, Z jenerasyonunun kentin toplam nüfusu içindeki hissesinin arttığını vurgulayan Prof. Dr. Şeker, şunları anlattı:
“Toplumun en genç ve dinamik jenerasyonu olan Z jenerasyonu, 5 yıl evvel İstanbul nüfusunun yüzde 23’ünü oluştururken, bugün bu oran yüzde 30’a yaklaşmış durumda. Klâsik jenerasyon ve X neslinin oranı giderek azalıyor, Y jenerasyonu ise varlığını koruyor. Bu durum bilhassa çalışma ömrünü tamamlayanların İstanbul’u terk etmeye başladığını, iş gücünün büyük kısmını oluşturan Y jenerasyonunun İstanbul’da yaşamaya devam ettiğini ve süratlice gelen Z neslinin giderek kentin hakimi olmaya başlayacağını gösteriyor.”