Bilim mecmuası Science‘ın görüşlerine yer verdiği uzmanlara nazaran, nükleer santralde 1986’da meydana gelen patlama sebebiyle paramparça hâlde olan reaktör odasının derinlerine gömülmüş uranyum yakıtı kütlesinde fisyon, yani çekirdek parçalanması süreçleri yine başlıyor.
‘MANGALDA YANAN KÖZLER GİBİ’
Sputnik’in derlediği habere nazaran, Sheffield Üniversitesi’nden kimyager Neil Hyatt, kelam konusu olayı ‘bir mangalda yanan köz gibi’ biçiminde tabir ederken, Ukraynalı bilim insanları bu durumun kendi kendine olağana dönüp dönmeyeceğini yahut yeni bir kazayı önlemek için tedbirler alınması gerekip gerekmediğini bulmaya çalışıyor.
Kiev’deki Nükleer Santral Güvenlik Sıkıntıları Enstitüsü’nden Anatoliy Doroşenko, sensörlerin erişilemeyen bir odadan kaçan nötron sayısında bir artış tespit ettiklerini söyledi. Bu artış, mümkün bir fisyon tepkisine işaret ediyor.
Fisyon tepkisi, bir nötronun, uranyum üzere ağır bir element atomunun çekirdeğine çarparak yutulması, bunun sonucunda bu atomun kararsız hâle gelerek daha küçük iki farklı çekirdeğe bölünmesi halinde açıklanıyor.
TEHDİDİ ORTADAN KALDIRMANIN BİR YOLUNU BULMAK İÇİN BİRKAÇ YILLARI VAR
Kiev’deki Enstitüde çalışan bilim insanı Maksim Savelyev, yeni bir kaza mümkünlüğünü dışlayamayacaklarını söylüyor. Bunun yanında nötron sayısının yavaş bir biçimde artıyor olması nedeniyle durumu yönetmekten sorumlu olanların, bu tehdidi ortadan kaldırmanın bir yolunu bulmak için hâlâ birkaç yılının olduğunu ekliyor.
NÜKLEER TEPKİ RİSKİNİ İNGİRDEMEK İÇİN YILLAR İÇİNDE ÇEŞİTLİ TEDBİRLER ALINDI
26 Nisan 1986’da nükleer santralde meydana gelen patlama sırasında, uranyum yakıt çubukları, zirkonyum kaplamaları, grafit denetim çubukları ve yangını söndürmek için dördüncü reaktörün çekirdeğine dökülen kum lavlara dönüştü, reaktör odasına yayıldı ve yaklaşık 170 ton radyoaktif uranyum içeren bir erime oluşturdu.
Kazadan bir yıl sonra, dördüncü reaktörün kalıntıları üzerine çelik ve betondan yapılan bir muhafaza duvarı inşa edildi. Bununla birlikte, içeri yağmur suyunun girmesiyle nötronlar yavaşladı ve uranyum çekirdeklerinin fisyon tepkisi göstermesi ihtimalini arttırdı. Şiddetli yağışlar nötron sayısında keskin bir artışa neden oldu. Bu eksikliği gidermek için, 2016 yılında muhafaza duvarı üzerine yeni bir dev kalkan inşa edildi.
Bu yapı sayesinde, müdafaa duvarındaki birçok noktadaki nötron sayısı sabit kaldı. Lakin, artık nötronlar birkaç yeni yerde görünmeye ve birikmeye başladı. Çernobil tesislerinden birinde, sayıları dört yılda neredeyse iki katına çıktı. Bölgedeki donmuş yakıt, içinden geçen nötronların uranyum çekirdeklerini daha ‘verimli’ bir biçimde parçalamasına neden oluyor. Bilim insanları, yeni fisyon tepkisi yine başlatma sorununu çözmenin kolay olmayacağını düşünüyor.